ΑΕΡΟΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΤΟΥ ΠΕΙΡΑΙΑ [1917-1918]

Βρισκόμαστε στην ταραγμένη - από πολλές απόψεις - περίοδο του 1917-1918. Ένας Γάλλος αεροπόρος, ο οποίος συμμετέχει στις επιχειρήσεις του λεγόμενου ανατολικού μετώπου (le front d'orient) του Α' Παγκοσμίου Πολέμου πετάει πάνω από την πόλη του Πειραιά και μας "χαρίζει" δυο απίστευτες ιστορικές αεροφωτογραφίες της πόλης.

Αλλά προτού αναλύσουμε τις δυο αεροφωτογραφίες, ας κάνουμε μια συνοπτική αναφορά στο ιστορικό πλαίσιο εκείνης της εποχής: 

• Ιστορικό Πλαίσιο

Η είσοδος της Ελλάδας στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο χαρακτηρίστηκε από πολλαπλές και ζημιογόνες εγχώριες διαμάχες. Οι συνεχιζόμενες διαφωνίες επί καίριων θεμάτων μεταξύ της κυρίαρχης πολιτικής προσωπικότητας της εποχής εκείνης, του Ελευθερίου Βενιζέλου και των Ανακτόρων σχετικά με την είσοδο ή όχι της χώρας στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο στο πλευρό της Αντάντ, είχαν δημιουργήσει ένα κλίμα απίστευτης πόλωσης στην Ελλάδα, διαιρώντας τον ελληνικό λαό σε "φιλοβασιλικούς" και "φίλο-βενιζελικούς", μια διαίρεση η οποία θα χαρακτηριστεί εύγλωττα με τον τίτλο "Εθνικός Διχασμός". 

Τον Αύγουστο του 1916 λαμβάνει χώρα το Κίνημα της Εθνικής Αμύνης στη Θεσσαλονίκη με την υποστήριξη των συμμαχικών δυνάμεων οι οποίες έχουν αποβιβαστεί στην πόλη και ο Ελευθέριος Βενιζέλος τίθεται επικεφαλής του κινήματος. Στις 24 Νοεμβρίου 1916 η Ελλάδα του κράτους της Θεσσαλονίκης εισέρχεται και στον πόλεμο, στο πλευρό της Αντάντ (Αγγλία-Γαλλία) και ενάντια στις Κεντρικές Δυνάμεις (Αυστροουγγρική αυτοκρατορία, Βουλγαρία, Οθωμανική αυτοκρατορία, Γερμανική αυτοκρατορία). Η άλλη μισή Ελλάδα βρίσκεται υπό τον έλεγχο και τις προσταγές του κράτους των Αθηνών και των Ανακτόρων.

Οι Σύμμαχοι προσπαθώντας να θέσουν υπό τον έλεγχό τους τη νότια Ελλάδα καταλαμβάνουν το λιμάνι του Πειραιά και αποβιβάζουν από τα γαλλικά θωρηκτά 3.000 Γάλλους στρατιώτες. Τότε ξεκινά η περίοδος της δεύτερης "συμμαχικής" κατοχής του Πειραιά (σσ. θυμίζουμε ότι είχε προηγηθεί ο αντίστοιχος πρώτος αποκλεισμός της πόλης του Πειραιά κατά την περίοδο 1854-1858). Ταυτόχρονα με τον ναυτικό / στρατιωτικό αποκλεισμό της πόλης του Πειραιώς ξεκινά και ο βομβαρδισμός της πόλης των Αθηνών. Ο βασιλέας Κωνσταντίνος Α' (περίοδος εξουσίας 1913-1917) απομακρύνεται σχεδόν πραξικοπηματικά τον Ιούνιο του 1917 από το θρόνο, δίχως να παραιτηθεί, και τη θέση του καταλαμβάνει ο Αλέξανδρος Α' (περίοδος εξουσίας 1917-1920). Ο Ελευθέριος Βενιζέλος επιστρέφει στην Αθήνα, σχηματίζει κυβέρνηση και η Ελλάδα κηρύσσει επίσημα πλέον τον πόλεμο στις Κεντρικές Δυνάμεις. 

• Οι αεροφωτογραφίες του Πειραιά

Παρακάτω παρουσιάζονται διαδοχικά οι δυο μοναδικές αεροφωτογραφίες της περιόδου 1917 - 1918. 

Επειδή το παρόν ιστολόγιο του MLP διαβάζουν αρκετοί φίλοι εκτός Πειραιά ή άλλοι που δεν έχουν σαφή "εικόνα" της πόλης, επί των δυο φωτογραφιών "σηματοδοτήθηκαν" ορισμένα χαρακτηριστικά σημεία αναφοράς.

Ο Πειραιάς με το λιμάνι της Ζέας (Πασαλιμάνι), μεγάλο τμήμα της πόλης προς Καλλίπολη-Χατζηκυριάκειο-Υδραίικα, το κεντρικό λιμάνι και στο βάθος η Ψυττάλεια (ακόμη πιο πίσω ο μεγάλος ορεινός όγκος, η νήσος της Σαλαμίνας). 

Παρατηρήστε τα εξής σημεία αναφοράς:

• Το κτίριο της Ελληνογαλλικής Σχολής Πειραιά "Ο Άγιος Παύλος", ξεχωρίζει, επί της λεωφόρου Χαριλάου Τρικούπη.

• Ο Όμιλος Ερετών, με έτος ίδρυσης το 1885, το αρχαιότερο εν λειτουργία αθλητικό σωματείο της Ελλάδας και των Βαλκανίων, με τις εγκαταστάσεις του στο Πασαλιμάνι.

• Το Χατζηκυριάκειο Ορφανοτροφείο, το οποίο θα ονοματίσει την ομώνυμη συνοικία, είχε ήδη αποπερατωθεί από το 1897 και λειτουργεί από το έτος 1904.

• Η Οικία του Γεωργίου Στρίγκου (μετέπειτα έδρα του εν Πειραιεί Γαλλικού Ινστιτούτου και νυν Ιδιοκτησία Ιδρύματος Λασκαρίδη), στη συμβολή της λεωφόρου Δευτέρας Μεραρχίας και της παραλιακής ακτής Τρύφωνος Μουτζοπούλου στο Πασαλιμάνι. 

• Ο χαρακτηριστικός τρούλος της εκκλησίας της υδραίικης συνοικίας του Πειραιά, του Αγίου Νικολάου.

• Το κεντρικό λιμάνι του Πειραιά και η ακτή Μιαούλη.

• Το εργοστάσιο των Λιπασμάτων στη Δραπετσώνα, πρώτο-λειτούργησε το 1909 υπό την επωνυμία "Ανώνυμη Ελληνική Εταιρία Χημικών Προϊόντων και Λιπασμάτων" και "σημάδεψε" μια ολόκληρη περιοχή.

Η δεύτερη αεροφωτογραφία, με ελαφρώς παραλλαγμένη γωνία λήψης σε σχέση με την πρώτη, αφού δεν διακρίνεται το λιμάνι της Ζέας (Πασαλιμάνι) ούτε το τμήμα της πόλης προς Καλλίπολη - Χατζηκυριάκειο. Στο βάθος δεξιά, ο γυμνός ορεινός όγκος, το όρος του Αιγάλεω.

Εκ νέου, επί της αεροφωτογραφίας επισημάνθηκαν ορισμένα χαρακτηριστικά σημεία αναφοράς:

Παρατηρήστε λοιπόν τα εξής σημεία αναφοράς:

• Το Ναυπηγείο του Βασιλειάδη

• Το "Αστυκόν", το σημερινό 21ο Δημοτικό Σχολείο, επί της πλατείας Δεληγιάννη, οικοδομημένο το 1897. 

• Η εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνα, του Πολιούχου Αγίου της πόλης, της οποίας ξεχωρίζουν τα καμπαναριά.

• Η εκκλησία των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, στο κέντρο της πόλης, στην πλατεία Κοραή, έναντι του Δημοτικού Θεάτρου της πόλης

• Το μεγαλοπρεπές Δημοτικό Θέατρο της πόλης. Στη "σκιά" του διακρίνεται και το Ρολόι (Δημαρχείο). 

• Τα δυο καμπαναριά της καθολικής εκκλησίας του Αγίου Παύλου. 

Αντί επιλόγου, παρακολουθήστε το παρακάτω σχετικό video (συστήνεται θέαση σε πλήρη οθόνη - full screen):

Διαβάστε σχετικά θέματα:

Η πρώτη αεροφωτογραφία του Πειραιά (1915)

Πετώντας πάνω από τον φαληρικό όρμο (1929)

Ο Πειραιάς των αρχών της δεκαετίας του 1930 (Ανάλυση Αεροφωτογραφίας)

Ο Κεντρικός Λιμήν του Πειραιώς μέσα από μια αεροφωτογραφία (1965)

Αεροφωτογραφία του Πειραιά (Τέλη δεκαετίας 1960)

Vues d'Athenes (Aeronautique des A.A. en Orient)

Πηγές - Κείμενο - Φωτογραφίες:

Το κείμενο που συνοδεύει τις φωτογραφίες είναι πρωτότυπο, προϊόν προσωπικής έρευνας.

Στοιχεία και πληροφορίες καθώς και οι φωτογραφίες ελήφθησαν από τις κάτωθι πηγές:

• Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας

• Απαγορεύεται ρητά η χρήση, προβολή, αντιγραφή ή/και αναδημοσίευση με οποιοδήποτε τρόπο ή μέσο.
• Όσοι παρανομούν διώκονται σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις του νόμου περί πνευματικής ιδιοκτησίας.