ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΟ ΑΖΕΛ (ΠΡΩΗΝ ΖΑΑΕ)

Προσεγγίζοντας κάποιος το κέντρο της πόλεως του Πειραιώς, είτε μέσω της λεωφόρου Μικράς Ασίας και της οδού Αλιπέδου, είτε μέσω της λεωφόρου Αθηνών-Πειραιώς με φυσική προέκτασή αυτής τη λεωφόρο Γρηγορίου Λαμπράκη, είναι αδύνατον να μην παρατηρήσει τον ευμεγέθη τσιμεντένιο όγκο του πάλαι πότε κραταιού εργοστασίου της ΑΖΕΛ Α.Β.Ε. (πρώην "ΖΑΑΕ").

• Σύντομη Ιστορική Αναδρομή

Το εργοστάσιο της ΑΖΕΛ - τα αρχικά ΑΖΕΛ παραπέμπουν στην "Ανώνυμο Βιομηχανική Εταιρία Παραγωγής Αμύλου και Ζυμών" - βρίσκεται όπως προαναφέραμε σε ένα άκρως κομβικό σημείο της πόλης του Πειραιά, παραμένοντας εγκαταλειμμένο και ανενεργό από τον Μάιο του έτους 1997. Τα χρέη της εν λόγω επιχείρησης προς τράπεζες, εργαζομένους και τρίτους υπολογίζονταν στα τέλη της δεκαετίας του 1990 σε περίπου 3 δις δραχμές. Αξίζει να σημειώσουμε πως ως τελευταίος ιδιοκτήτης της ΑΖΕΛ καταγράφεται ο Σπυρίδων Ροδόπουλος (σσ. γνωστός για την καταδίκη του για το σκάνδαλο με το λάδι Κρήτης "ΟΜΕΛΒΑ" που αφορούσε παράνομη επιχορήγηση της εταιρείας για την εξαγωγή ελαιολάδου), ο οποίος αφού απέκτησε την εταιρία σε πλειστηριασμό κατά το έτος 1991, μετά την κακοδιαχείρισή της, φέρεται να μεταβίβασε την ιδιοκτησία στους κυρίους Ιορδάνογλου, Ράπτη και Γιαννακόπουλο.

Γυρνώντας το ρολόι του χρόνου πίσω στα χρόνια του Μεσοπολέμου, αξίζει να αναφέρουμε πως η υπό εξέτασιν βιομηχανία ιδρύθηκε υπό την επωνυμία ΖΑΑΕ (Ζύμαι Αρτοποιίας ΑΕ) Χημικά Εργοστάσια, κατά τον μήνα Δεκέμβριο του 1926.

Ενδεικτική διαφημιστική καταχώρηση της Ξηράς Ζύμης ΖΑΑΕ από την εορταστική περίοδο των Χριστουγέννων του έτους 1946, με την βιομηχανία να καταγράφεται επί της οδού Τροχιοδρόμων 67.

Στον μεταπολεμικό Οδηγό της Ελλάδος του Ιγγλέση της περιόδου 1947-1948, η βιομηχανία Ζυμών Αρτοποιίας ΖΑΑΕ Α.Ε. καταγραφόταν στον αριθμό "60" της οδού Δημοσθένους Ομηρίδου Σκυλίτση (σσ. πρώην Τροχιοδρόμων).

Ενδεικτική αναφορά σε πυρκαγιά στο επί της οδού Δημοσθένους Ομηρίδου Σκυλίτση 80 εργοστάσιον ΖΑΑΕ από το έτος 1950:

Στην παρακάτω εικόνα καταγράφεται ένας τίτλος πέντε μετοχών της Ανωνύμου Εταιρίας Ζ.Α.Α.Ε. Χημικά Εργοστάσιο, με έδρα εν Πειραιεί και εταιρικό κεφάλαιο αξίας 17.200.000 δραχμών, ο οποίος φέρει ημερομηνία 9 Ιανουαρίου 1952:

Πηγή Εικόνας: Συλλογή Ι. Βαγιάκη

Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως η υπό εξέτασιν ΖΑΑΕ Χημικά Εργοστάσια Α.Ε. αποτελούσε μια από τις κύριες εταιρίες παραγωγής γλυκαντικών υλών, αμυλοσιροπιού (αμύλου) και ζυμών της χώρας μαζί με την ΒΙΑΜΥΛ (που ιδρύθηκε επίσης το 1926 στον Ρέντη και μετέπειτα συνέχισε τις δραστηριότητές της στη Θεσσαλονίκη) και τη ΒΕΣΟ (Βιομηχανία Ελαιών Σαπώνων Οίνων - Οινοπνευμάτων ΑΕ) με εργοστάσια στον Πειραιά και στην Πάτρα.

Ιστορικό τεκμήριο από τις αρχές της δεκαετίας του 1970 με αναφορά στην εταιρία ΖΑΑΕ Χημικά Εργοστάσια Α.Ε., με έδρα στον αριθμό "60" της οδού Δημοσθένη Ομηρίδου Σκυλίτση, στον Πειραιά η οποία παρήγαγε αμυλοσάκχαρο, κόρν φλάουρ, άμυλα τροφής, τροποποιημένο άμυλο, υφαντουργικά άμυλα, φρουκτολίνη, χαρουπόσπορο και ζύμες αρτοποιίας, πραγματοποιώντας μάλιστα εξαγωγές στην γειτονική Ιταλία.

Προσπαθώντας να εξηγήσουμε εντελώς απλοϊκά έναν από τους πολλούς λόγους της δεινής σημερινής κατάστασης της ελληνικής οικονομίας, αρκεί μονάχα να παρατηρήσουμε πως όλες οι προαναφερόμενες εταιρίες, όπως και πλήθος άλλων επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνταν όχι μονάχα στον Πειραιά αλλά σε ολόκληρη την Ελλάδα, οδηγήθηκαν σε χρεωκοπία και "λουκέτο" κατά τη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών, στα πλαίσια της πλήρους από-βιομηχανοποίησης της χώρας, με τελικό αποτέλεσμα και απώτερη συνέπεια την ύπαρξη λιγότερων θέσεων εργασίας, την εξαφάνιση του πρωτογενούς και δευτερογενούς τομέα παραγωγής, την μικρότερη συνολικά εγχώρια παραγωγική δραστηριότητα, την ανάγκη για ολοένα περισσότερες εισαγωγές και βεβαίως τις μεγαλύτερες ανάγκες για δανειακά κεφάλαια κ.ο.κ. 

Όλως τυχαίως, η επωνυμία της ιστορικής ZAAE και μετέπειτα ΑΖΕΛ απαντάται στον κατάλογο με τις 6.000 επιχειρήσεις / νομικά πρόσωπα που παρουσιάζονται να χρωστούν υπέρογκα ποσά στο ελληνικό Δημόσιο (βλέπε σχετική λίστα με τους μεγαλοφειλέτες εδώ).

Το "στοιχειωμένο" κουφάρι της ΑΖΕΛ αποτελεί αδιαμφισβήτητα έναν ελκυστικό φωτογραφικό προορισμό όπως άλλωστε και όλες οι υπόλοιπες εγκαταλειμμένες επιχειρήσεις / εργοστάσια / βιοτεχνίες στον ευρύτερο πρώην βιομηχανικό άξονα της λεωφόρου Αθηνών - Πειραιώς και των γειτονικών σε αυτόν συνοικιών (Λεύκα, Καμίνια, Ρέντης, Νέο Φάληρο). Για τον δε Πειραιά, αξίζει να σημειώσουμε πως ο χαρακτηρισμός του ως "Μαγχεστρία - δηλαδή Manchester - της Ανατολής" καταδεικνύει την πάλαι πότε βιομηχανική ακμή του.

• Σύγχρονες φωτογραφίες του εγκαταλειμμένου εργοστασίου

Περπατώντας κανείς γύρω από το κτίριο της ΑΖΕΛ στο οικοδομικό τετράγωνο που ορίζεται από τις οδούς Δημοσθένους Ομηρίδου Σκυλίτση, Δεληγιώργη, Αθανασίου Διάκου και Γρηγορίου Λαμπράκη μπορεί να παρατηρήσει τις ερειπωμένες εγκαταστάσεις, τα απομεινάρια του ένδοξου παρελθόντος, σπασμένα τζάμια στα παράθυρα που αποκαλύπτουν μικρές λεπτομέρειες από το εσωτερικό του κτιρίου, τα ξεχασμένα φουγάρα, μια "σκισμένη" από τον άνεμο και την κακοκαιρία ελληνική σημαία στην ταράτσα του εργοστασίου και πολλές άλλες μικρές και μεγάλες λεπτομέρειες.

Ενδεικτικές φωτογραφίες από το φθινόπωρο του έτους 2009:

Η όψη του εγκαταλλειμένου υπό εξέτασιν κτιριακού συγκροτήματος κατά το μήνα Νοέμβριο του έτους 2011, όπως καταγράφηκε φωτογραφικά από τη λεωφόρο Γρηγορίου Λαμπράκη:

Άποψη του εγκαταλειμμένου εργοστασίου το καλοκαίρι του έτους 2016, μετά την εκκίνηση των έργων για το τραμ:

• Οι προοπτικές αξιοποίησης των αναξιοποίητων εγκαταστάσεων

Κατά καιρούς, στο τραπέζι των συζητήσεων έχουν "πέσει" διάφορες προτάσεις προερχόμενες από πλήθος φορέων, συλλόγων, πολιτικών κομμάτων κ.α. που ζητούν, κυρίως, την απαλλοτρίωση και κατεδάφιση του εγκαταλειμμένου εργοστασίου και τη δημιουργία χώρου πρασίνου, πολιτισμού και αθλοπαιδιών. Ανατρέχοντας σε σχετικούς αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς, αξίζει να παρατηρήσουμε πως έχουν υπάρξει διάφορες ενδιαφέρουσες προτάσεις οι οποίες σχετίζονται με την εκμετάλλευση / ανακατασκευή του υπάρχοντος κτιρίου για διάφορες χρήσεις (λ.χ. πολυδύναμος χώρος, θεατρική σκηνή κλπ). 

• ΖΑΑΕ - ΑΖΕΛ εν έτει 1997

Αντί επιλόγου, αξίζει τον κόπο να παρακολουθήσει κανείς το κάτωθι βίντεο, το οποίο τοποθετείται χρονικά στο έτος 1997, διάρκειας περίπου μισής ώρας, από την σειρά εκπομπών "Στο δρόμο", του τότε δημοσιογράφου και μετέπειτα βουλευτή Αργύρη Ντινόπουλου, όπου καταγράφεται η (τότε) ζωή των 136 απολυμένων-ανέργων της ΑΖΕΛ καθώς και οι - άκαρπες όπως εν τέλει αποδείχθηκαν - προσπάθειές τους να επαναλειτουργήσει το εργοστάσιο. 

Διαβάστε σχετικά θέματα:

Η Οδός Τροχιοδρόμων [Δημοσθένους Ομηρίδου Σκυλίτση]

Κείμενο - Πηγές:

Το κείμενο είναι πρωτότυπο, προϊόν προσωπικής έρευνας, προσωπικής εργασίας και προσωπικών εκτιμήσεων. Στοιχεία και πληροφορίες ελήφθησαν από τις κάτωθι πηγές:

• Αρχείο Εφημερίδας "Ελευθεροτυπία"
• Εφημερίδα "Το Βήμα": Οι συγχωνεύσεις φέρνουν ανεργία!
• http://www.greekarchitects.gr/ - (230) Πολυδύναμο κέντρο ΑΖΕΛ
• http://www.greekarchitects.gr/ - (162) Νέα θεατρική σκηνή Πειραιά
• "Πειραιώς Ενθύμια", Ιακώβου Βαγιάκη, Τεύχος Β', Εκδόσεις Ελληνογαλλικής Σχολής "Άγιος Παύλος".
• Τύπος Εποχής - Οδηγοί Πόλεως

Φωτογραφίες: 

• Όλες οι σύγχρονες φωτογραφίες του αφιερώματος ανήκουν στον γράφοντα το ιστολόγιο, διέπονται από κανόνες πνευματικής ιδιοκτησίας και προέρχονται από την προσωπική μου φωτογραφική σελίδα (ALL RIGHTS RESERVED).
• Απαγορεύεται ρητά η χρήση, προβολή, αντιγραφή ή/και αναδημοσίευση με οποιοδήποτε τρόπο ή μέσο.
• Όσοι παρανομούν διώκονται σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις του νόμου περί πνευματικής ιδιοκτησίας.