ΟΙ ΠΥΡΓΟΙ ΤΟΥ ΠΕΙΡΑΙΑ

Μελετώντας τη νεώτερη ιστορία του Πειραιά μέσα από τις διαθέσιμες πηγές, έχοντας ως σημείο εκκίνησης τα χρόνια της ανασύστασης / αναδημιουργίας της πόλεως μετά τον εθνικό-απελευθερωτικό αγώνα του 1821, διαπιστώνουμε πως πέραν της παλαιάς μονής του Αγίου Σπυρίδωνα - η οποία ειρήσθω εν παρόδω έμοιαζε περισσότερο με φρούριο παρά με μοναστήρι - , ενός μικρού πανδοχείου στη σημερινή ακτή Τζελέπη, της παλαιάς τούρκικης Δογάνας (Τελωνείο), των αρχαίων ελληνιστικών και ρωμαϊκών ερειπίων καθώς και των διάσπαρτων αποθηκών, μαντριών, καλυβών, παραπηγμάτων και παραγκών, ο Πειραιεύς υπήρξε ουσιαστικά έρημος και ακατοίκητος. 

Όταν με το πέρασμα των χρόνων η πόλη άρχισε να δέχεται εποίκους και να ανασυγκροτείται - ιδίως μετά την οριστική απελευθέρωση της Αττικής και τη σύσταση του πρώτου ανεξάρτητου ελληνικού κράτους - ξεκίνησαν οι κατασκευές των πρώτων οικιών, οι οποίες ελλείψει κάποιου τοπικού αρχιτεκτονικού προτύπου, βασίζονταν είτε σε σχέδια κτιρίων που προϋπήρχαν στην πόλη των Αθηνών, είτε σε "εμπνεύσεις" των κατασκευαστών ή/και των ιδιοκτητών τους. Βέβαια, η συντριπτική πλειοψηφία των οικιών παρέμεναν φτωχικά χαμόσπιτα, παραπήγματα και προσφυγικές παράγκες ελλείψει οικονομικών πόρων. Εξαίρεση αποτέλεσαν τα διάφορα μέγαρα και οι κυρίως θερινές επαύλεις που ανήκαν κυρίως σε εύρωστες οικονομικά οικογένειες εκείνων των καιρών.

Στις μέρες μας (21ος αιώνας), περιδιαβαίνοντας στον Πειραιά του 21ου αιώνα, υπάρχουν ορισμένες κατασκευές, οι οποίες ξεχωρίζουν προκαλώντας την προσοχή και το βλέμμα μας. Παρόλο που, όπως προαναφέραμε, τα αρχιτεκτονικά πρότυπα της πόλεως υπήρξαν συγκεκριμένα, υφίστανται ορισμένα λιγοστά κτίρια των οποίων το αρχιτεκτονικό σχέδιο και οι λεπτομέρειες παραπέμπουν σε πύργο (κάστρο). Πρόκειται για κατασκευές οι οποίες έχουν σαφέστατα επηρεαστεί από άλλους αρχιτεκτονικούς ρυθμούς, κυρίως αναγεννησιακούς και γοτθικούς.

Ας δούμε ενδεικτικά ορισμένα τέτοια εν Πειραιεί κτίρια:

Ο πέτρινος πύργος του Πασαλιμανιού με τους χαρακτηριστικούς φοίνικες στον κήπο, στη συμβολή της παραλιακής ακτής Τρύφωνος Μουτζοπούλου με την οδό Σηραγγείου και την οδό Κάνιγγος.

Διαβάστε εδώ ένα εκτενές ιστορικό / φωτογραφικό αφιέρωμα στην οικία Τζιβανιώτη (προγενέστερα οικία Σολωμού), τον γνωστό πετρόκτιστο πύργο του Πασαλιμανιού.

Τα δίδυμα πυργόσπιτα της οδού Παυσιλύπου, στην πλαγιά της Καστέλλας προς τον φυσικό λιμένα της αρχαίας Μουνιχίας, το σημερινό Μικρολίμανο. 

Διαβάστε εδώ ένα εκτενές ιστορικό / φωτογραφικό αφιέρωμα στα δίδυμα καστρόσπιτα της οδού Παυσίλυπου, στην Καστέλλα.

Ο Πύργος της οικογενείας Οριγώνη - μετέπειτα ιδιοκτησίας Μουτούση - σε προνομιακό σημείο, πάνω από την παραλία της Καστέλλας (παλαιότερα γνωστή ως "παραλία του Παρασκευά", νυν πλαζ "Βοτσαλάκια"), επί της οδού Καραγιώργη Σερβίας, στην Καστέλλα.

Διαβάστε εδώ ένα εκτενές ιστορικό / φωτογραφικό αφιέρωμα στην οικογένεια των Origoni, στον πύργο της Καστέλλας και σε διάφορα ιστορικά γεγονότα που συνδέονται με αυτόν συνοδεία πολλών παλαιών και σύγχρονων φωτογραφιών καθώς και ντοκουμέντων εποχής.

Ο "στοιχειωμένος", σύμφωνα με τους αστικούς μύθους, πύργος της οικογένειας Κούρταλη στην οδό Σμολένσκυ 4, στο νέο Φάληρο. 

Διαβάστε την ιστορία του πύργου της οδού Σμολένσκυ εδώ.

Το κάτωθι εικονιζόμενο ιδιότυπο διατηρητέο κτίσμα, κατασκευής εποχής Μεσοπολέμου, στη συμβολή της λεωφόρου Βασιλέως Παύλου 55 με την οδό Φώσκολου, στην Καστέλλα:

Δείτε εδώ περισσότερες φωτογραφίες από το εγκαταλειμμένο κτίριο με τη γωνιακή πυργοειδή κατασκευή.

Η πάλαι ποτέ οικία Νικολάου Φραντζή, στη συμβολή των οδών Μπουμπουλίνας και Κουντουριώτου, κατασκευής πιθανότατα της δεκαετίας του 1880, η οποία διασώζεται πλήρως αποκαταστημένη και λειτουργική ως τις μέρες μας στεγάζοντας δημοτικό βρεφονηπιακό σταθμό:

Διαβάστε περισσότερα σχετικά με την οικία Νικολάου Φραντζή εδώ.

Επίλογος με ένα από τα πολλά αξιόλογα πυργοειδή κτίρια τα οποία έχουν κατεδαφιστεί. Το κάτωθι εικονιζόμενο κτίριο, βρισκόταν στη συμβολή της σημερινής οδού Εθνάρχου Μακαρίου με την οδό Δημητρίου Φαληρέως στο πάλαι ποτέ κοσμικό προάστιο του νέου Φαλήρου. Ακριβώς δίπλα του, βρισκόταν έτερο ιδιαίτερο αρχιτεκτονικά κτίριο (επίσης κατεδαφισμένο), με ξύλινο διάκοσμο, το οποίο είχε εκμισθωθεί προπολεμικά επί επτά χρόνια από τον Ιωάννη Μεταξά, ενώ μεταπολεμικά φιλοξένησε το Οικοτροφείο του Ναυτικού Γυμνασίου ο "Πρωτεύς" του Μαρκοζάνη.

Φωτογράφος: Γ. Σαματούρας - Πηγή: ΕΛΙΑ

Διαβάστε εδώ περισσότερα σχετικά με το προαναφερόμενο κτίριο στο οικόπεδο του οποίου έχει οικοδομηθεί το Μέγαρο της "Καθημερινής".

Κείμενο:

Το κείμενο είναι πρωτότυπο, προϊόν προσωπικής έρευνας, προσωπικής εργασίας και προσωπικών εκτιμήσεων.

Φωτογραφίες

• Οι ιστορικές φωτογραφίες παρατίθενται για εκπαιδευτικούς σκοπούς - κάθε νόμιμο δικαίωμα ανήκει στους νομίμους κατόχους αυτών.
• Όλες οι σύγχρονες φωτογραφίες του αφιερώματος ανήκουν στον γράφοντα το ιστολόγιο, διέπονται από κανόνες πνευματικής ιδιοκτησίας και προέρχονται από την προσωπική μου φωτογραφική σελίδα (ALL RIGHTS RESERVED).
• Απαγορεύεται ρητά η χρήση, προβολή, αντιγραφή ή/και αναδημοσίευση με οποιοδήποτε τρόπο ή μέσο.
• Όσοι παρανομούν διώκονται σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις του νόμου περί πνευματικής ιδιοκτησίας.