Η ΛΕΩΦΟΡΟΣ Θ. ΑΦΕΝΤΟΥΛΗ

Η οδός / λεωφόρος Θεόδωρου Αφεντούλη (παλαιότερη ονομασία οδός / λεωφόρος Νοσοκομείου, για ευνόητους λόγους) ξεκινά από την είσοδο του Τζανείου Γενικού Περιφερειακού Νοσοκομείου Πειραιά και τερματίζει στο ύψος της συνοικίας Βρυώνη, στη συμβολή με τη λεωφόρο Ηρώων Πολυτεχνείου (παλαιότερα λεωφόρο Βασιλέως Κωνσταντίνου και αρχικώς λεωφόρο Σωκράτους).

Κατά τις τελευταίες δεκαετίες του 19ου αιώνα, η λεωφόρος Νοσοκομείου και μετέπειτα λεωφόρος Θεόδωρου Αφεντούλη, αποτελούσε μια κατάφυτη οδό με ισόγεια κτίρια, νεοκλασικές κατοικίες, αποθήκες, καταστήματα, στο τέλος της οποίας δέσποζε η πρόσοψη του νεοκλασικού οικοδομήματος του πρώτου Δημοτικού Νοσοκομείου της πόλης του Πειραιά όπως μπορεί κανείς να παρατηρήσει στο σχετικό ως άνω επιχρωματισμένο επιστολικό δελτάριο εκείνων των καιρών.

Έχοντας ως βάση την προαναφερθείσα καρτ-ποστάλ εποχής, παρουσιάζουμε την ακόλουθη σύνθεση / αντιπαραβολή του Πειραιά του "χθες και του σήμερα" μέσα από το πρωτότυπο project Πειραιάς Retronaut:

Μια σύγχρονη άποψη της λεωφόρου Αφεντούλη από τη συμβολή αυτής με την οδό Ηρώων Πολυτεχνείου (έτος 2016): 

Στην κάτωθι διαφημιστική καταχώρηση μέσα από τις σελίδες του ημερησίου πειραϊκού Τύπου του έτους 1895, ο ζωγράφος και ξυλογράφος Δημήτριος Σ. Στυλιανίδης καταγραφόταν επί της λεωφόρου Νοσοκομείου, παραπλεύρως του καφενείου Λινού, οικία πρώην Μουζουδέα:

Ενδεικτική αναγγελία πώλησης επίπλων αναχωρούσης οικογενείας στον αριθμό "18" της οδού Νοσοκομείου μέσα από τις σελίδες του πειραϊκού Τύπου του έτους 1900:

Παρομοίως, ενδεικτική αναγγελία ενοικίασης μεσαίου πατώματος οικίας στον αριθμό "22" της λεωφόρου Νοσοκομείου από τις σελίδες του πειραϊκού Τύπου του έτους 1907:

Στον Πλήρη Οδηγό του Πειραιώς του 1906-1907, η οδός Νοσοκομείου καταγραφόταν ως εξής: "άρχεται εκ του τέρματος της λεωφόρου Σωκράτους και καταλήγει έμπροσθεν του Δημοτικού Νοσοκομείου". Σε αντίστοιχο Πανελλήνιο Οδηγό του έτους 1912, υπό Κ. Σταματίου και Β. Μπουζούρα, η οδός Θ. Αφεντούλη καταγραφόταν "από σταθμού τροχιοδρόμου μέχρι Ζανείου Νοσοκομείου". Παρομοίως, σε Οδηγό του έτους 1916, η οδός Θ. Αφεντούλη (πρώην Νοσοκομείου) καταγραφόταν ως "από σταθμού τροχιοδρόμου οδού Σωκράτους". Σε σχετικό Οδηγό Πειραιώς της περιόδου 1924-1925, η οδός Θ. Αφεντούλη (πρώην Νοσοκομείου) καταγραφόταν ως "από λεωφ. Σωκράτους μέχρι Ζαννείου Νοσοκομείου". Λίγα χρόνια αργότερα, στις σελίδες του Μέγα Οδηγού Πειραιώς του έτους 1929 - 1930 η υπό εξέτασιν οδός Θ. Αφεντούλη καταγραφόταν ως "από σταθ. τροχ. οδ. Σωκράτ.". Όμως, στις αρχές της δεκαετίας του 1930, όπως προκύπτει από τα αναφερόμενα σε σχετικό Νέο Πλήρη Οδηγό Αθηνών Πειραιώς Περιχώρων και Συνοικισμών, η οδός Αφεντούλη καταγραφόταν ως "από Ζάννειον Νοσοκομείον". 

Η παρακάτω διαφημιστική καταχώρηση προέρχεται από τις σελίδες του προαναφερόμενου Οδηγού των τελών της δεκαετίας του 1920, όπου καταγράφεται το Οδοντοϊατρείον του Μιχ. Φιλίππου στη συμβολή της λεωφόρου Σωκράτους (μετέπειτα Βασιλέως Κωνσταντίνου, νυν Ηρώων Πολυτεχνείου) και Αφεντούλη:

Ειρήσθω εν παρόδω, μεταπολεμικά, στην αρχή της οδού Αφεντούλη (Αφεντούλη 2), καταγραφόταν το γαλακτοπωλείο / ζαχαροπλαστείο των Αδελφών Φιλίππου, το ζαχαροπλαστείο Νικολάου όπως επίσης η αγορά τροφίμων (μπακάλικο) του Βονόρτα (ο οποίος προπολεμικά είχε όμοια επιχείρηση και στη συμβολή Κανθάρου και Περικλέους).

Στην αριστερή πλευρά της λεωφόρου Θεόδωρου Αφεντούλη, όπως βαδίζουμε προς το Τζάνειο Νοσοκομείο, στη συμβολή με την οδό Αρίστου Καλλιγά (σσ. πρωτύτερα οδός Περικλέους), ένα άδειο οικόπεδο με τα ίχνη παλαιότερων κατασκευών που υπήρχαν στο σημείο αυτό (σσ. πλέον ιδιωτικός χώρος στάθμευσης).

Στην εν λόγω συμβολή (Αφεντούλη και Περικλέους), συναντούσαμε στα μέσα της δεκαετίας του 1940 την επιχείρηση πώλησης επίπλων Β.Φ. Καραμήτσα:

Επιπλώσεις Β.Φ. Καραμήτσα (έτος 1945)

Άποψη του αστικού τοπίου στη συμβολή των οδών Αφεντούλη και Αρίστου Καλλιγά. Στα δεξιά της επόμενης φωτογραφίας καταγράφεται το πολυόροφο κτίριο γραφείων, ισόγειων καταστημάτων και χώρου στάθμευσης επί των οδών Αφεντούλη 2, Ηρώων Πολυτεχνείου, Σαχτούρη και Αρίστου Καλλιγά. 

Ένα από τα σημεία αναφοράς επί της λεωφόρου Αφεντούλη, υπήρξε δίχως αμφιβολία το νεοκλασικό κτίριο του Β' Γυμνασίου Αρρένων Πειραιώς. Το εν λόγω οικοδόμημα, έργο του δημοτικού αρχιτέκτονα Ιωάννη Λαζάριμου, αποπερατώθηκε την περίοδο 1874-1876 επί δημαρχίας Τρύφωνος Μουτζόπουλου. Αρχικά στέγασε το Παρθεναγωγείο της Υδραϊϊκης Συνοικίας ενώ αργότερα, το 1914, στέγασε το Β' Γυμνάσιο της πόλης του Πειραιά, γνωστό απλά και με την ονομασία "Δεύτερο". Γύρω από το σχολικό οικοδόμημα το οποίο βρισκόταν ελάχιστα μέτρα μακρυά από την κεντρική λεωφόρο Σωκράτους και τα μέγαρα του Βρυώνη, αναπτύχθηκαν και άλλα κτίρια, μικρές επιχειρήσεις, εμπορικά καταστήματα, καφενεία, βιβλιοχαρτοπωλεία κ.α. Μεταπολεμικά, απέναντι από το Β' Γυμνάσιο Αρρένων Πειραιώς καταγραφόταν το οινοζυθεστιατόριο των Βυτογιάννη - Σαντοριναίου, ενώ διαγωνίως απέναντι το ψητοπωλείο / σουβλατζίδικο του Μπάμπη και το καφενείο "Ο Κρίνος".

Το ίδιο οικοδόμημα λίγο πριν την κατεδάφισή του στα τέλη της δεκαετίας του 1960.

Το νέο σχολικό συγκρότημα, στο οικόπεδο που ορίζεται από τις οδούς Αφεντούλη, Καραΐσκου, Κανθάρου και Αρίστου Καλλιγά, πρώτο-λειτούργησε στις αρχές της δεκαετίας του 1970 και στέγασε κατά σειρά το Β' Γυμνάσιο Αρρένων Πειραιώς και το Β' Γυμνάσιο Θηλέων Πειραιώς, μετά την κατάργηση του εξατάξιου Γυμνασίου στέγασε τα αντίστοιχα Γυμνάσια και Λύκεια Θηλέων, αργότερα στέγασε το 1ο και το 6ο Γυμνάσιο/Λύκειο Πειραιώς και εσχάτως το 1ο Ενιαίο Λύκειο Πειραιά.

Αρχειακό τεκμήριο, από τον πειραϊκό Τύπο της δεκαετίας του '50, με αναφορά στο οινοζυθεστιατόριο "Η Μεγάλη Ταβέρνα", των Ε. Βυτογιάννη και Γ. Σαντοριναίου, επί της οδού Αφεντούλη 4.

Στη συμβολή των οδών Καραΐσκου και Αφεντούλη, το ερειπωμένο κτίριο του θερινού κινηματογράφου "Φαντάζιο", ενός χαρακτηριστικού δείγματος αρχιτεκτονικής του Μεσοπολέμου.

Διαβάστε εδώ σχετικά με την ιστορική διαδρομή του εγκαταλειμμένου πάλαι ποτέ δημοφιλούς θερινού κινηματογράφου, για τις δράσεις των κατοίκων της περιοχής, για την θέση και τον ρόλο της Εκκλησίας που εμφανίζεται ως ιδιοκτήτης του ακινήτου κ.α. ενδιαφέροντα.

Στις αρχές της δεκαετίας του 1930, στον αριθμό "7" της οδού Αφεντούλη σύμφωνα με την τότε ισχύουσα αρίθμηση, η Κλινική του Γ.Α. Γεωργακόπουλου η οποία ειδικευόταν - συν τοις άλλοις - στη θεραπεία της φυματιώσεως των πνευμόνων:

Στις μέρες μας, στον αριθμό "8" της οδού Αφεντούλη, το ζαχαροπλαστείο "Αμαρυλλίς", ιδιοκτησίας της οικογενείας Αγαλοπούλου, με μια ιστορική διαδρομή που ξεκινά από την δεκαετία του '70.

Στη συμβολή των οδών Αφεντούλη και Αλκιβιάδου - σε πρώτο πλάνο πολυκατοικία ισογείων καταστημάτων και διαμερισμάτων επί της οδού Αφεντούλη 9 η οποία κατά το έτος 2024 ξεκίνησε να ανακατασκευάζεται ριζικώς.

Το ως άνω κτίριο όπως καταγράφηκε φωτογραφικά στις αρχές του έτους 2025:

Στα τέλη της δεκαετίας του 1960, στον αριθμό "9" της οδού Αφεντούλη:

Στον αριθμό "12" της οδού Αφεντούλη του 21ου αιώνα, στη συμβολή με την οδό Αλκιβιάδου, ο φούρνος του Απόστολου Ζ. Τριανταφύλλου ("φούρνος του Ζήση"), εν λειτουργία από το έτος 1910.

Σύγχρονη φωτογραφική καταγραφή της καθημερινότητας της λεωφόρου Αφεντούλη στο ύψος της οδού Αλκιβιάδου: παράνομα σταθμευμένα οχήματα, Άτομο με Ειδικές Ανάγκες σε αναπηρικό καρότσι στο οδόστρωμα - ελλείψει πεζοδρομίων - δίπλα στα διερχόμενα τροχοφόρα, ισόγεια καταστήματα, μεταπολεμικές πολυκατοικίες, παραδοσιακά κτίρια και στο βάθος ο όγκος του Τζανείου Νοσοκομείου.

Λίγα μέτρα μακριά από το ως άνω εικονιζόμενο σημείο ο φωτογραφικός φακός του ιστολογίου συναντά και καταγράφει δυο διαδοχικά, αποκαταστημένα πλέον, πλην όμως αναξιοποίητα, διατηρητέα παραδοσιακά κτίρια.

Το πρώτο εξ αυτών, επί της λεωφόρου Αφεντούλη 13, φερόμενης ιδιοκτησίας Ηλία - Εμμανουήλ Βασιλειάδη, όπως καταγράφηκε για λογαριασμό του ΥΠΕΚΑ:

Το ως άνω κτίριο, όπως παρουσιάστηκε σε μια σύνθεση / αντιπαραβολή του "Πειραιά του χθες και του σήμερα", μέσα από το πρωτότυπο προσωπικό project Πειραιάς / Piraeus Retronaut.

Ειρήσθω εν παρόδω, κατά τη δεκαετία του 1950, επί της οδού Αφεντούλη 13α καταγραφόταν το ιατρείο της παιδιάτρου Λούλας Κ. Αδαμάκου:

Το έτερο στη συμβολή της οδού Αφεντούλη 15 με την οδό Πραξιτέλους 254, φερόμενης ιδιοκτησίας Αναστασίου Ζαννή, όπως επίσης καταγράφηκε για λογαριασμό του ΥΠΕΚΑ:

Αμφότερα τα προαναφερθέντα κτίρια μέσα από μια σύνθεση / αντιπαραβολή του "Πειραιά του χθες και του σήμερα", μέσα από το πρωτότυπο προσωπικό project Πειραιάς / Piraeus Retronaut.

Όπως είναι εμφανές στην παρακάτω καταγραφή των αρχών της δεκαετίας του 2010, αμφότερα τα διαδοχικά διατηρητέα κτίρια επί της οδού Αφεντούλη 13 και 15 διακρίνονταν πλέον από έναν ενιαίο χρωματισμό, πλην όμως παρέμεναν δυστυχώς σταθερά ανεκμετάλλευτα και αναξιοποίητα. Άξιο μνείας είναι το γεγονός πως τα δυο εικονιζόμενα κτίρια έχουν χαρακτηριστεί ως ιστορικά διατηρητέα μνημεία, καθώς αποτελούν "σημαντική μαρτυρία αστικής κατοικίας των αρχών του αιώνα μας, σημείο αναφοράς στον πολεοδομικό ιστό της πόλης του Πειραιά, και είναι σημαντικά για την μελέτη της ιστορίας της Αρχιτεκτονικής."

Μια ευρεία άποψη της υπό εξέτασιν λεωφόρου Αφεντούλη, από την συμβολή με την οδό Πραξιτέλους, όπως καταγράφηκε στις αρχές της δεκαετίας του 2010: 

Άποψη της συμβολής της υπό εξέτασιν οδού Αφεντούλη με την οδό Πραξιτέλους. Στο ισόγειο κατάστημα της πολυκατοικίας της οδού Αφεντούλη 16 και Πραξιτέλους 243 λειτουργεί υποκατάστημα του γαλακτοπωλείου Στάμου ενώ στην απέναντι γωνία, στον αριθμό "14" του υπό εξέτασιν δρόμου, το ζαχαροπλαστείο "Vieneza" (από το 1980).

Σε αυτό ακριβώς το σημείο, επί της συμβολής των οδών Πραξιτέλους και Αφεντούλη, υπήρχε το κάτωθι εικονιζόμενο ισόγειο γωνιαίο οικοδόμημα, στο οποίο λειτουργούσε η Αγορά Τροφίμων "Η Μέλισσα" του Α. Γιάχου, όπως αποτυπώθηκε φωτογραφικά περί τις αρχές της δεκαετίας του 1970 δια χειρός Στέλιου Σκοπελίτη. .

Ειρήσθω εν παρόδω, σε ένα παρόμοιο κτίριο στεγαζόταν προπολεμικά το οπωροπωλείο πολυτελείας του Θανάση Βλάχου, όπου πέρασε κάποιους μήνες ως εργαζόμενος, ο μικρός ανιψιός του και μετέπειτα μεγάλος ρεμπέτης, Μιχάλης Γενίτσαρης.

Η οδός Αφεντούλη όπως καταγράφηκε στα τέλη Δεκεμβρίου του έτους 2023 από το ύψος της συμβολής με την οδό Πραξιτέλους:

Η σύγχρονη καθημερινή όψη της λεωφόρου Αφεντούλη με το πλήθος παράνομων διπλό-παρκαρισμένων τροχοφόρων που κάνουν δύσκολη τη ζωή των υπολοίπων οδηγών, των πεζών διερχομένων αλλά και του αστικού δρομολογίου της γραμμής υπ'αριθμόν "300" που συνδέει το Τζάνειο Νοσοκομείο με την πλατεία Καραΐσκάκη διερχόμενο μέσω του κέντρου της πόλης και του λιμένα της Ζέας. 

Στον αριθμό "18" της οδού Αφεντούλη, στη συμβολη με την οδό Κουντουριώτου, άξιο αναφοράς είναι το κάτωθι εικονιζόμενο αξιόλογο παραδοσιακό με νεοκλασικά στοιχεία, του οποίου αμφότερες όψεις ακολουθούν κριτήρια αυστηρής συμμετρίας ως προς τον άξονα. Τα παράθυρα του εν λόγω διατηρητέου κτιρίου, φερόμενης ιδιοκτησίας Πολυζώης Κωνσταντάκη, Βασιλείου Κωνσταντάκη και Βασιλικής Αναγνωστάκη, περιβάλλονται από τραβηχτή λωρίδα ενώ στο πάνω μέρος καλύπτονται από νεοκλασικό φουρούσι. 

Οι δυο όροφοι του εν λόγω γωνιακού κτιρίου διαχωρίζονται με χαρακτηριστική λωρίδα ενώ η οροφή, η οποία καταλήγει σε γείσο, κοσμείται από διαδοχικά ακροκέραμα. Οι δυο εξώστες του κτιρίου (διπλός στην όψη της οδού Αφεντούλη και μονός στην όψη της οδού Κουντουριώτου) στηρίζονται σε γλυπτά φουρούσια και περιβάλλονται από σίδηρο κιγκλίδωμα.

Το προαναφερθέν γωνιακό διατηρητέο κτίριο, στο οποίο λειτουργεί φροντιστήριο με την επωνυμία "Ανέλιξη" (έτος ίδρυσης 1991), όπως καταγράφηκε φωτογραφικά το φθινόπωρο του έτους 2020:

Λεπτομέρεια της προσόψεως του ως άνω διατηρητέου κτιρίου επί της οδού Θ. Αφεντούλη 18:

Αξιομνημόνευτη, δίχως άλλο, η παρουσία του Α' Αστυνομικού Τμήματος (Α.Τ.) Πειραιά το οποίο λειτούργησε για πολλές δεκαετίες στη συμβολή της υπό εξέτασιν οδού Αφεντούλη 20 με την οδό Κουντουριώτου. 

Το εν λόγω Αστυνομικό Τμήμα, το οποίο μετά και την κατάργηση του Αστυνομικού Τμήματος της πλατείας Καρπάθου (Καλλιπόλεως) εξυπηρετούσε μια πληθυσμιακά τεράστια περιοχή, συγχωνεύτηκε με το Α.Τ. του Δημοτικού Θεάτρου - επί της ουσίας καταργήθηκε - το φθινόπωρο του έτους 2017. Τρία χρόνια αργότερα (φθινόπωρο 2020), το γωνιακό κτίριο ιδιοκτησίας Βενετίας Λαμπετίδη και Φανής Μπρα κατεδαφίστηκε για να επακολουθήσει κατασκευή πολυώροφης οικοδομής από τους εργολάβους Αδελφούς Ασβεστά:

Η νέα πολυκατοικία που υψώθηκε στο εν λόγω οικόπεδο, έργο της κατασκευαστικής εταιρίας Ασβεστά, όπως καταγράφηκε μετά την ολοκλήρωσή της, το καλοκαίρι του έτους 2023:

 

Ευρεία φωτογραφική άποψη της συμβολής των οδών Αφεντούλη και Κουντουριώτου, όπως καταγράφηκε το καλοκαίρι του έτους 2023:

Ιστορικό τεκμήριο από τις σελίδες του Τύπου του έτους 1907 σχετικά με την ενοικίαση γωνιαίου παντοπωλείου επί της λεωφόρου Θεοδώρου Αφεντούλη στον αριθμό "20" (σσ. με την τότε ισχύουσα αρίθμηση), στη διασταύρωση με την οδό Κουντουριώτου, καθώς και την πώληση του κτήματος μετά της τριώροφης οικοδομής παραπλεύρως του παντοπωλείου:

Παρεμπιπτόντως, στις αρχές της δεκαετίας του 1910, στον αριθμό "22" της οδού Θ. Αφεντούλη σύμφωνα με την τότε ισχύουσα αρίθμηση, καταγραφόταν το Προξενείο της Αγγλίας.

Στις αρχές της δεκαετίας του 2010, στην έτερη διασταύρωση των οδών Αφεντούλη 19 και Κουντουριώτου, σε ισόγειο κατάστημα το οποίο έχει αλλάξει πάρα πολλές χρήσεις στο πέρασμα των δεκαετιών, λειτουργούσε γωνιακό φωτογραφείο / κέντρο φωτοτυπιών το οποίο είχε αναρτήσει, επί της οδού Κουντουριώτου, μια μεγάλη εκτύπωση της επιχρωματισμένης carte postale των αρχών του 20ου αιώνα με θέμα την οδό Αφεντούλη, η οποία παρουσιάστηκε στην εισαγωγή του παρόντος αφιερώματος:

Βαδίζοντας πάντοτε επί της οδού Θεόδωρου Αφεντούλη, μόλις μερικές εκατοντάδες μέτρα παρακάτω, κινούμενοι με κατεύθυνση πάντοτε προς το Τζάνειο Νοσοκομείο, η επόμενη στάση λαμβάνει χώρα στη συμβολή της λεωφόρου Αφεντούλη 35 με την οδό Φραγκιάδων όπου βρίσκεται το κάτωθι εικονιζόμενο παραδοσιακό διατηρητέο κτίριο, φερόμενης ιδιοκτησίας Κυριάκου Αρμενάκη, με τα έντονα στοιχεία εκλεκτικισμού: 

Το ως άνω κτίριο μέσα από μια σύνθεση / αντιπαραβολή του "Πειραιά του χθες και του σήμερα", μέσα από το πρωτότυπο προσωπικό project Πειραιάς / Piraeus Retronaut.

Το υπό εξέτασιν κτίριο, με τις αρκετές αξιοσημείωτες αρχιτεκτονικές λεπτομέρειες, όπως καταγράφηκε στις αρχές της δεκαετίας του 2010:

Η προαναφερθείσα διατηρητέα οικία ιδιοκτησίας Αρμενάκη στη συμβολή των οδών Αφεντούλη 35 και Φραγκιαδών, όπως καταγράφηκε φωτογραφικά το καλοκαίρι του έτους 2023:

Διαγωνίως έναντι του προαναφερόμενου κτιρίου, στη συμβολή της οδού Αφεντούλη 32 με την οδό Φραγκιάδων διασώζεται ένα ακόμη χαρακτηριστικό δείγμα αρχιτεκτονικής των αρχών του προηγούμενου αιώνα και της εποχής του Μεσοπολέμου, ένα ισόγειο εγκαταλειμμένο και ερειπωμένο γωνιακό κτίριο με χαρακτηριστικό μεταλλικό στέγαστρο όπου κάποτε, σύμφωνα με προφορικές μαρτυρίες, λειτουργούσε μπακαλοταβέρνα/παντοπωλείο/κρασοπωλείο:

 

Άποψη της οδού Αφεντούλη από το ύψος της συμβολής με την οδό Φραγκιάδων:

Άποψη κτιρίων επί της οδού Θ. Αφεντούλη, μεταξύ των οδών Φραγκιάδων και Ιωνίδων:

Φθάνοντας στη συμβολή της λεωφόρου Αφεντούλη με την οδό Ιωνίδων, στο αριθμό "43" του υπό εξέτασιν δρόμου, καταγράφεται ακόμη ένα αξιόλογο παραδοσιακό διατηρητέο κτίριο με νεοκλασικά στοιχεία. Παρατηρώντας κάποιος το κάτωθι εικονιζόμενο γωνιαίο διώροφο κτίριο, αντιλαμβάνεται την χαρακτηριστική συμμετρία που παρουσιάζουν αμφότερες όψεις του. 

Το ως άνω αναφερόμενο διατηρητέο κτίριο όπως καταγράφηκε φωτογραφικά τον Απρίλιο του έτους 2025:

 

Μια ευρεία φωτογραφική άποψη της οδού Θ. Αφεντούλη, στο ύψος της συμβολής με την οδό Ιωνίδων:

Παλαιότερα, στη συμβολή της οδού Αφεντούλη 36 με την οδό Ιωνιδών, λειτουργούσε υποκατάστημα των ζαχαροπλαστείων "Ευρώπα" (σσ. το κεντρικό βρισκόταν επί της οδού Πανόρμου, στους Αμπελόκηπους). 

Στο τέρμα της υπό εξέτασιν λεωφόρου δεσπόζει το κτίριο του Τζανείου Περιφερειακού Γενικού Νοσοκομείου Πειραιά. Το σύγχρονο Τζάνειο Νοσοκομείο βέβαια, με το κεντρικό κτίριο και τις επιπρόσθετες πτέρυγες, δεν έχει ουδεμία σχέση με εκείνο το πρώτο αρχικό κτίριο του Δημοτικού Νοσοκομείου που οικοδομήθηκε κατά την περίοδο 1866-1869 (θεμέλιος λίθος στις 24 Ιουλίου του 1866), σύμφωνα με τη σχετική δωρεά των 45.000 δραχμών που αναφερόταν στη διαθήκη του ευεργέτη εμπόρου Νικήτα Τζάννε ή Τζάνη (Κύθηρα, 1801- Πειραιάς 1864).

Στην κάτωθι αρχειακή ασπρόμαυρη λήψη από τα τέλη του 19ου αιώνα, παρατηρήστε αριστερά στην εικόνα το αρχικό κτίριο του Δημοτικού Νοσοκομείου (Τζανείου) δίπλα στην εκκλησία του Νοσοκομείου (σσ. κατεδαφισμένο κτίριο στο σημείο όπου σήμερα το παρεκκλήσι των Αγίων Ανάργυρων) και το μεγάλο χωματόδρομο - δηλαδή τη σημερινή λεωφόρο Ζαννή - που περνά μπροστά από το Νοσοκομείο και καταλήγει στο Πασαλιμάνι. Στον ιδιαίτερα λευκό χρωματισμό των εδαφών πέριξ της οδού Ζαννή και του Νοσοκομείου οφειλόταν η ύπαρξη του τοπωνυμίου "Άσπρα Χώματα" το οποίο αναφερόταν στην εν λόγω περιοχή.

Το ως άνω εικονιζόμενο νεοκλασικό οικοδόμημα του αρχιτέκτονα Ν. Μεταξά κατεδαφίστηκε το 1965 και το κεντρικό πενταώροφο κτίριο του σύγχρονου Τζανείου Νοσοκομείου εγκαινιάστηκε το 1971: 

Άξιο αναφοράς επίσης το γεγονός πως επί της λεωφόρου Αφεντούλη, πλησίον του Ζαννείου Νοσοκομείου, καταγράφονταν προπολεμικά εγκαταστάσεις θερμών λουτρών. Στις μέρες μας (21ος αιώνας), στο τμήμα της υπό εξέτασιν οδού Αφεντούλη από το ύψος της οδού Φραγκιαδών και μέχρι την οδό Ζαννή, καταγράφονται ορισμένα καταστήματα εστίασης, ιδίως πλησίον του Τζανείου Νοσοκομείου, φαρμακεία (Δ. και Γ. Μπούμπα στην Αφεντούλη 30, Χρίστου Γουζούαση στην Αφεντούλη 39, Κωνσταντίνας Κόμητα στην Αφεντούλη 43) και βεβαίως το γωνιακό κτίριο των Εξωτερικών Ιατρείων του Τζανείου Νοσοκομείου στη συμβολή των οδών Αφεντούλη, Ζαννή και Ευεργετών.

• Θεόδωρος Αφεντούλης

Ο Θεόδωρος Αφεντούλης (Ζαγορά Πηλίου, 1824 - Πειραιάς, 1893), του οποίου την μνήμη τιμά η σημερινή ονομασία της υπό εξέτασιν λεωφόρου, υπήρξε μια πολυσχιδής προσωπικότητα της πόλης του Πειραιώς στα μέσα προς τέλη του 19ου αιώνα. Εκτός από καθηγητής φαρμακολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, διακρίθηκε επίσης ως λογογράφος, ποιητής και μεταφραστής ξένων συγγραφέων. Επιπρόσθετα, ο ίδιος αναμείχθηκε με την πολιτική συμμετέχοντας ως πληρεξούσιος στη Β' Εθνική Συνέλευση του 1862 ενώ εξάσκησε επί μακρόν την ιατρική επιστήμη στον Πειραιά με το ιατρείο του να τοποθετείται, στα μέσα της δεκαετίας του 1870, "επί της πλατείας Κοραή, πλησίον του Γυμνασίου". 

Ο Θεόδωρος Αφεντουλής διαδραμάτισε εξέχοντα ρόλο στα χρόνια της κατασκευής του Τζανείου Νοσοκομείου αλλά και αργότερα, κατά τα πρώτα έτη της λειτουργίας του. Ο Δήμος Πειραιώς τίμησε τον Θεόδωρο Αφεντούλη το 1940 με την τοποθέτηση προτομής του στην πλατεία Κοραή:

Αργότερα, η ίδια προτομή του Θεόδωρου Αφεντούλη μεταφέρθηκε στη συμβολή της ομώνυμης λεωφόρου Αφεντούλη με την οδό Ζαννή, λαμβάνοντας έκτοτε την γνωστή αντιμετώπιση απαξίωσης που λαβαίνει η πλειοψηφία των προτομών, αγαλμάτων και άλλων εκφράσεων δημοσίας τέχνης στην πόλη του Πειραιώς.

Σημαντική Σημείωση:

Περισσότερα στοιχεία, πληροφορίες και αρχειακά τεκμήρια εκ πρωτογενούς έρευνας για το υπό εξέτασιν θέμα βρίσκονται στη διάθεση του γράφοντος το ιστολόγιο, πλην όμως θα δημοσιευτούν μελλοντικά, λόγω των συνεχών περιπτώσεων λογοκλοπής και υπεξαίρεσης πνευματικής εργασίας από διάφορους "ερευνητές", "συγγραφείς", "δημοσιογράφους" κτλ.

Διαβάστε σχετικά θέματα εδώ:

Ο κινηματογράφος "Φαντάζιο"

Β' Γυμνάσιο Αρρένων Πειραιά - Η ιστορία του

Θεόδωρος Αφεντούλης: Ο φημισμένος καθηγητής φαρμακολογίας.

Η ιστορία του Τζανείου Νοσοκομείου Πειραιά.

Κείμενο - Πηγές:

Το κείμενο είναι πρωτότυπο, προϊόν προσωπικής έρευνας, προσωπικής εργασίας και προσωπικών εκτιμήσεων. Στοιχεία και πληροφορίες έχουν ληφθεί από τις κάτωθι πηγές:

• "Πειραιάς 1834-1912", Σταματίνα Μαλικούτη, Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς
• "Νεοκλασικά Σπίτια της Αθήνας και του Πειραιά", Φωτογραφικό Λεύκωμα, Στέλιος Σκοπελίτης (1975)
• "Ο Πειραιεύς του άλλοτε", Πάνου Λώζου, 1987
• http://www.tzaneio.gr/
• ΥΠΕΚΑ
• Ημερήσιος Τύπος - Οδηγοί Πόλεως - Χάρτες Εποχής - Προφορικές Μαρτυρίες

Φωτογραφίες: 

• Όλες οι σύγχρονες φωτογραφίες του αφιερώματος και οι συνθέσεις / αντιπαραβολές ανήκουν στον γράφοντα το ιστολόγιο, διέπονται από κανόνες πνευματικής ιδιοκτησίας και προέρχονται από την προσωπική μου φωτογραφική σελίδα (ALL RIGHTS RESERVED).
• Απαγορεύεται ρητά η χρήση, προβολή, αντιγραφή ή/και αναδημοσίευση με οποιοδήποτε τρόπο ή μέσο.
• Όσοι παρανομούν διώκονται σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις του νόμου περί πνευματικής ιδιοκτησίας.