Η ΠΡΩΤΗ ΑΕΡΟΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ ΠΕΙΡΑΙΑ [1915]

Η φερόμενη ως πρώτη αεροφωτογραφία της πόλεως του Πειραιά από ελληνικού αεροπλάνου, δια χειρός του πρωτοπόρου αεροπόρου υποπλοιάρχου Κωνσταντίνου Παναγιώτου, τοποθετείται χρονικά κατά το έτος 1915. Η Ελλάς εκείνων των καιρών βίωνε την πολυτάραχη περίοδο του Εθνικού Διχασμού, με την κορύφωση της διαφωνίας μεταξύ της εκλεγμένης κυβερνήσεως του Ελευθερίου Βενιζέλου και του Βασιλέα Κωνσταντίνου Α' (ή ΙΒ') σχετικά με την είσοδο ή όχι της χώρας στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο.

Ο Πειραιάς των 80,000 και πλέον ψυχών αποτελούσε έναν Δήμο Α' Τάξεως και περιλάμβανε τους εν τω λιμένι διαμένοντες, τους κατοίκους της Καστέλλας, τους κατοίκους του Ρέντη και τους κατοίκους του νέου Φαλήρου, αποτελώντας από πληθυσμιακής απόψεως τον δεύτερο Δήμο του Κράτους μετά την πρωτεύουσα Αθήνα!

Το λιμάνι του Πειραιά είχε ήδη εξελιχθεί στον πρώτο εμπορικό λιμένα της χώρας και στο δεύτερο μεγαλύτερο της Ανατολικής Μεσογείου, πίσω από την Κωνσταντινούπολη. Η ακτή Μιαούλη και οι δρόμοι πέριξ αυτής έσφυζαν από εφοπλιστικά γραφεία, ναυτιλιακούς πράκτορες, προμηθευτές πλοίων, ναυλομεσιτικά γραφεία, ασφαλιστικές εταιρίες, νηογνώμονες, τράπεζες που ασχολούνταν με ναυτιλιακές δραστηριότητες, γραφεία πληρωμάτων κ.α.

Την ίδια εποχή ο Πειραιάς διέθετε τρεις σιδηροδρομικούς σταθμούς (τη διπλή γραμμή ηλεκτρικού σιδηροδρόμου που τον συνέδεε με το Φάληρο και την Αθήνα, τη γραμμή για τη Λάρισα και τη γραμμή για την Πελοπόννησο), δίκτυο ηλεκτρικού τροχιόδρομου (τραμ), ενώ με αφετηρία το κεντρικό λιμάνι ακτοπλοϊκές γραμμές συνέδεαν την πόλη με την πλειοψηφία των λιμένων του εσωτερικού αλλά και τους εξωτερικού. 

Στο κάτω αριστερό άκρο της υπό εξέτασιν αεροφωτογραφίας διακρίνεται τμήμα των βιομηχανικών εγκαταστάσεων της Ανώνυμης Εταιρίες Χημικών Προϊόντων και Λιπασμάτων στην ακατοίκητη και ερημική Δραπετσώνα. Πλησίον του λιμενοβραχίονα / μώλου του Κράκαρη, οι εγκαταστάσεις του Ναυπηγείου / Μηχανοποιείου του Βασιλειάδη και λίγο πιο πάνω, οι μόνιμες δεξαμενές. 

Ειρήσθω εν παρόδω, το 1915 υπήρξε η χρονιά κατά την οποία αποφασίστηκε από την νεοσύστατη Επιτροπεία Λιμένος Πειραιώς (ο πρόδρομος του σημερινού Οργανισμού Λιμένος Πειραιώς - ΟΛΠ) η απομάκρυνση των ναυπηγείων που υπήρχαν στην ακτή του Αγίου Διονυσίου και στον λιμένα των Αλών και η μεταφορά τους στον όρμο του Αγίου Γεωργίου (Κερατσίνι). 

Από την παραλία του λιμένος των Αλών και προς τα ενδότερα απλωνόταν η συνοικία των Εργοστασίων: Ο βιομηχανικός Πειραιάς διέθετε μεγάλα υφαντήρια, κλωστήρια και εριουργεία, αλευρόμυλους που συναγωνίζονται τους ευρωπαϊκούς, μηχανουργεία και σιδηρουργεία, μακαρονοποιεία και ποτοποιίες των οποίων τα προϊόντα εξάγονται σε διάφορες χώρες της ευρωπαϊκής αγοράς, στην Τουρκία και στην Αίγυπτο κ.ο.κ.

Συνεχίζοντας την εξέταση της αεροφωτογραφίας, σε δεύτερο πλάνο διακρίνεται αμυδρά το κοσμικό προάστιο του νέου Φαλήρου, με την παραλία και τα πολεμικά πλοία στα ανοιχτά του φαληρικού όρμου. Ο λόφος της Καστέλλας ξεχωρίζει όπως και το νησάκι του Κουμουνδούρου με την ακτογραμμή να καταλήγει στον χαρακτηριστικό κλειστό φυσικό λιμένα της Ζέας (Πασαλιμάνι). 

Στο δεξί άκρο της υπό εξέτασης αεροφωτογραφίας, στην ερημική Πειραϊκή Χερσόνησο δέσποζε το κτίριο του Χατζηκυριάκειου Ορφανοτροφείου, άνωθεν της ακτής Ξαβερίου, στους ταρσανάδες και τα συνεργεία της οποίας υπήρχαν συγκεντρωμένα πλοία. 

Η αυθεντική φερόμενη ως πρώτη αεροφωτογραφία του Πειραιώς, η οποία φυλάσσεται στο Ιστορικό Αρχείο της πόλεως, όπως παρουσιάστηκε για τις ανάγκες της Εκθέσεως "Πειραιάς, 1922: Τεκμήρια Προσφυγιάς" στη Δημοτική Πινακοθήκη, κατά τον μήνα Δεκέμβριο του έτους 2022:

Διαβάστε σχετικά:

Αεροφωτογραφίες του Πειραιά της περιόδου 1917-1918 από έναν Γάλλο αεροπόρο

Vues d'Athenes (Aeronautique des A.A. en Orient)

Πετώντας πάνω από τον φαληρικό όρμο (1929)

Ο Πειραιάς των αρχών της δεκαετίας του 1930 (Ανάλυση Αεροφωτογραφίας)

Ο Κεντρικός Λιμήν του Πειραιώς μέσα από μια αεροφωτογραφία (1965)

Αεροφωτογραφία του Πειραιά - Τέλος Εποχής - Δεκαετία 1960

Πηγές - Κείμενο:

Το κείμενο που συνοδεύει την αεροφωτογραφία είναι πρωτότυπο, προϊόν προσωπικής έρευνας.

Στοιχεία και πληροφορίες ελήφθησαν από τις κάτωθι πηγές:

• "Πειραιάς 1834-1912", Σταματίνα Μαλικούτη, Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς
• Οδηγοί Πόλεως

• Απαγορεύεται ρητά η χρήση, προβολή, αντιγραφή ή/και αναδημοσίευση με οποιοδήποτε τρόπο ή μέσο.
• Όσοι παρανομούν διώκονται σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις του νόμου περί πνευματικής ιδιοκτησίας.