Ο ΠΥΡΓΟΣ ΤΟΥ ΠΕΙΡΑΙΑ: ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ (ΑΦΙΕΡΩΜΑ: ΜΕΡΟΣ Β')

Ο Εμπορικός Πύργος του Πειραιά (Ουρανοξύστης) υπό ιδανικές συνθήκες θα έπρεπε να αποτελεί ένα από τα πλέον σημαντικά σημεία αναφοράς της πόλης του Πειραιά. Αντί αυτού, για περίπου μισόν αιώνα αποτέλεσε μια από τις μεγαλύτερες "καυτές πατάτες" της μεταπολιτευτικής ιστορίας του Πειραιά, όντας ένα από τα αρκετά κτίρια-φαντάσματα της πόλης, μια μισοτελειωμένη κατασκευή, ένας "κοιμώμενος γίγαντας" - όπως συχνά χαρακτηριζόταν - ευρισκόμενος σε ένα από τα πλέον προνομιακά σημεία του μεγαλύτερου λιμανιού της χώρας.

• Η Ιστορία του Εμπορικού Κέντρου Πειραιώς

Ο Πύργος Πειραιά (σσ. επίσημη ονομασία Εμπορικό Κέντρο Πειραιώς) κατασκευάστηκε κατά την περίοδο 1972-1974, στα χρόνια της Δικτατορίας των Συνταγματαρχών, επί δημαρχίας του διορισμένου/δοτού και αμφιλεγόμενου ως προς το συνολικό έργο του Δημάρχου Πειραιώς Αριστείδη Σ. Σκυλίτση, σύμφωνα με αρχιτεκτονική μελέτη η οποία είχε ανατεθεί στο αρχιτεκτονικό γραφείο του Αλέξανδρου Λοΐζου, με συνεργάτες τον Ιωάννη Βικέλα και τον Δημοσθένη Μολφέση, ενώ η στατική-αντισεισμική μελέτη εκπονήθηκε από τον καθηγητή Αρίσταρχο Οικονόμου. 

Κατά το προαναφερθέν διάστημα εκτελέστηκαν όλες οι προκαταρκτικές εργασίες κατασκευής και αποπερατώθηκε ο σκελετός του κτιρίου, στο οικόπεδο όπου βρισκόταν η Κεντρική Δημοτική Αγορά Πειραιώς, η οποία κατεδαφίστηκε στις αρχές του έτους 1969. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως λίγους μήνες νωρίτερα, ο Αριστείδης Σ. Σκυλίτσης είχε κατεδαφίσει το ιστορικό κτίριο - σύμβολο της πόλεως του Πειραιώς, το φημισμένο Ωρολόγιον (Ρολόι του Πειραιά) (Δημαρχείο).

Αρχές Δεκαετίας 1970 - Ο Εμπορικός Πύργος Πειραιά υπό κατασκευή 

Στην παρακάτω επεξεργασμένη λεπτομέρεια από μια έγχρωμη φωτογραφία των τελών της δεκαετίας του 1960 - αρχών της δεκαετίας του 1970, παρατηρήστε το άδειο περιφραγμένο και ισοπεδωμένο οικόπεδο, μετά την κατεδάφιση της προαναφερθείσας παλαιάς Κεντρικής Δημοτικής Αγοράς του Πειραιά και λίγο πριν την έναρξη των εργασιών για την ανοικοδόμηση του Εμπορικού Κέντρου Πειραιώς (Ουρανοξύστη).

Για την ιστορία, ευθύς αμέσως παρουσιάζεται ολόκληρη η έγχρωμη φωτογραφία εποχής / καρτ-ποστάλ από την οποία προέκυψε η ως άνω λεπτομέρεια:

Το 23-όροφο κτίριο το οποίο οικοδομήθηκε έχει ύψος 84 μέτρων και είναι ορατό από όλα τα σημεία του κεντρικού λιμένος Πειραιώς. Αξιομνημόνευτο είναι το γεγονός πως ήδη από τα πρώτα χρόνια της κατασκευής του έργου κυκλοφόρησαν διάφορες φήμες σχετικά με τη στατική επάρκεια του κτιρίου, τόσο στον Τύπο όσο και στα "πηγαδάκια" της πειραϊκής κοινωνίας, παρά τις διαψεύσεις του τεχνικού κόσμου και άλλων επίσημων κρατικών αρχών και φορέων. 

Έτος 1969 - Από τον Τύπο της εποχής 

Μετά την πτώση της Δικτατορίας, το κτίριο παρέμεινε ημιτελές επί σχεδόν μια δεκαετία. Εν τέλει, κατά το έτος 1983, επί ημερών δημαρχίας Γιάννη Παπασπύρου (1922 - 6 Ιουλίου 2010), πραγματοποιήθηκε η επένδυση των εξωτερικών επιφανειών του πολυώροφου κτιρίου με γυάλινα και μεταλλικά ελάσματα. 

Λίγα χρόνια αργότερα, κατά την άνοιξη του έτους 1987, επί ημερών δημαρχίας Ανδρέα Ανδριανόπουλου, η δημοτική αρχή είχε εξαγγείλει την πρόθεση ανταλλαγής ενός ορόφου επιφανείας 2.500 τ.μ. του υπό εξέτασιν δημοτικού ουρανοξύστη (Εμποροναυτιλιακού Κέντρου Πειραιώς) με το οικόπεδο ιδιοκτησίας ΙΚΑ επί των οδών Φίλωνος - Καραολή και Δημητρίου - Εθνικής Αντιστάσεως, έκτασης 3.000 τ.μ., με απώτερο σκοπό το ως άνω οικόπεδο να χρησιμεύσει σαν χώρος στέγασης μικροπωλητών! Τελικά η συγκεκριμένη πρόταση - εξαγγελία ουδέποτε υλοποιήθηκε. 

Έτος 1987 - "Βγάζουν στο σφυρί τον Πύργο"

Από τα τέλη της δεκαετίας του 1980 και μέχρι τις ημέρες μας (21ος αιώνας), μονάχα οι τρεις πρώτοι όροφοι του κτιρίου και κυρίως το ισόγειο τμήμα έτυχαν μιας κάποιας αξιοποίησης, στεγάζοντας κατά καιρούς διάφορες δημοτικές υπηρεσίες, δημοτικές επιχειρήσεις, τη Ράλλειο Σχολή Θηλέων, ένα κατάστημα ηλεκτρικών ειδών (στο ισόγειο), Κέντρο Εξυπηρέτησης Πολιτών (ΚΕΠ), το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων κ.α. Οι υπερκείμενοι όροφοι του κτιρίου, από τον τρίτο και πάνω δηλαδή, δεν κατοικήθηκαν και δεν χρησιμοποιήθηκαν ποτέ. Δίχως άλλο, ο μοναδικός Ουρανοξύστης του Πειραιά, όντας έργο της Δικτατορίας, "πολεμήθηκε" μεταπολιτευτικά από πολλούς παράγοντες της πόλης οι οποίοι όχι μονάχα επιθυμούσαν την μη αποπεράτωσή του - με τη δικαιολογία ότι επρόκειτο για κτίριο ξένο προς το αστικό τοπίο του Πειραιά - αλλά ζητούσαν επιμόνως την κατεδάφισή του, επικαλούμενοι την στατική ανεπάρκειά του! 

Κατά την περίοδο 1997-1998, επί δημαρχίας Στέλιου Λογοθέτη πραγματοποιήθηκε από το Δήμο Πειραιώς Δημόσιος Διεθνής Πλειοδοτικός Διαγωνισμός για το έργο υπό τον τίτλο "Mελέτη – Kατασκευή αποπεράτωσης του Εμποροναυτιλιακού Κέντρου Πειραιά", διαγωνισμός ο οποίος δεν ολοκληρώθηκε ποτέ. 

Ομοίως, κατά την περίοδο 2001-2002, επί δημαρχίας Χρήστου Αγραπίδη πραγματοποιήθηκε από το Δήμο Πειραιώς νέος Δημόσιος Διεθνής Μειοδοτικός Διαγωνισμός με τίτλο "Αξιοποίηση κτιρίου ΕΚΠ - Μελέτη – Κατασκευή αποπεράτωσης του Εμποροναυτιλιακού Κέντρου Πειραιά με το σύστημα που περιλαμβάνει άλλα ανταλλάγματα / παραχώρηση εκμετάλλευσης", με προϋπολογισμό 6 δις δραχμές, τον οποίο κέρδισε η τεχνική εταιρία "Άβαξ", αλλά ουδέποτε προχώρησε στην υλοποίησή του. Στην κάτωθι εικονιζόμενη φωτογραφία, ο αναξιοποίητος Εμπορικός Πύργος / Ουρανοξύστης όπως καταγράφηκε φωτογραφικά από τη λεωφόρο Βασιλέως Γεωργίου Α', την άνοιξη του έτους 2003 (εκ προσωπικού αρχείου):

Δέκα χρόνια αργότερα, στις αρχές της δεκαετίας του 2010, επί δημαρχίας Βασιλείου Μιχαλολιάκου, ο Εμπορικός Πύργος συμπεριλήφθηκε εκ νέου στα ακίνητα του Δήμου Πειραιώς προς εκμετάλλευση αλλά παρ'όλες τις φήμες, δεν ευρέθη επενδυτής.

• Φωτογραφίες από το Παρελθόν:

Ο Εμπορικός Πύργος του Πειραιά σε φάση κατασκευής, με τον χαρακτηριστικό γερανό στην κορυφή, περί τις αρχές της δεκαετίας του 1970:

Πηγή Φωτογραφίας: Forum naftilia.gr 

Πηγή Φωτογραφίας: Forum naftilia.gr 

Πηγή Φωτογραφίας: Forum naftilia.gr 

Στις αρχές της δεκαετίας του 1970, ο φωτογράφος Στέλιος Σκοπελίτης φωτογραφίζει το νεοκλασικό Μέγαρο του Ναυτικού Απομαχικού Ταμείου (ΝΑΤ) - πρώην Μέγαρο της Εθνικής Τραπέζης - στη "σκιά" του ημιτελούς Εμπορικού Πύργου της πόλης (Ουρανοξύστης):

Φωτογραφίες περί τα τέλη της δεκαετίας του 1970 και τις αρχές της δεκαετίας του 1980, προ του 1983, οπότε και έλαβε χώρα η κάλυψη της πρόσοψης του Εμπορικού Πύργου με τις γυάλινες και μεταλλικές επιφάνειες: 

Μια άποψη από την οδό Μακράς Στοάς, προτού ακόμη αυτή πεζοδρομηθεί, σε μια λήψη προερχόμενη από το αρχείο κάποιου ξένου τουρίστα, από το έτος 1978:

Μεταγενέστερες έγχρωμες φωτογραφίες από τις δεκαετίες του 1980 και του 1990, με τον Εμπορικό Πύργο στην μορφή την οποία έχει μέχρι και στις αρχές του 21ου αιώνα.

Πηγή Φωτογραφίας: Forum naftilia.gr 

Πηγή Φωτογραφίας: Forum naftilia.gr 

• Σύγχρονες Φωτογραφίες (2009 - Σήμερα)

Ο Εμπορικός Πύργος του Πειραιά όπως διακρινόταν κατά το έτος 2009 από το λόφο της Καστέλλας και το "προνομιακό" μπαλκόνι της μικρής οδού Κόρακα.

Ο Πύργος του Πειραιά όπως διακρινόταν το έτος 2010 από το κεντρικό λιμάνι του Πειραιά: 

Ο Εμπορικός Πύργος του Πειραιά όπως καταγράφηκε φωτογραφικά κατά το έτος 2010 από τη συμβολή της ακτής Μιαούλη με την λεωφόρο Βασιλέως Γεωργίου Α' (σσ. στο ισόγειο του κτιρίου τότε, υποκατάστημα Ράδιο Κορασίδη):

Η ανατολή του ηλίου στο λιμάνι του Πειραιά ένα πρωινό του Αυγούστου του έτους 2010 (λήψη από το τέρμα ακτής Ξαβερίου):

Ο αναξιοποίητος Εμπορικός Πύργος του Πειραιά όπως καταγράφηκε φωτογραφικά κατά το θέρος του έτους 2010, από το ύψος του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά, επί της λεωφόρου Βασιλέως Γεωργίου Α':

 

Ο Πύργος του Πειραιά όπως καταγράφηκε κατά το έτος 2010 από την συμβολή της λεωφόρου Εθνικής Αντιστάσεως με την οδό Μακράς Στοάς. Σε πρώτο πλάνο, διακρίνεται το Μέγαρο μεικτής ιδιοκτησίας του Ναυτικού Απομαχικού Ταμείου / Τραπέζης της Ελλάδος / Εθνικής Τραπέζης.

Ο Εμπορικός Πύργος του Πειραιά όπως καταγράφηκε φωτογραφικά κατά το έτος 2010 από την εμπορική λεωφόρο Δημητρίου Γούναρη, από το ύψος της μικρής οδού Λυκούργου και του Μεγάρου Πολίτη.

Ο Εμπορικός Πύργος του Πειραιά όπως καταγράφηκε φωτογραφικά από το λιμάνι του Πειραιά εν πλω κατά το έτος 2011:

Ο Εμπορικός Πύργος του Πειραιά όπως καταγράφηκε από την οδό Φίλωνος, έξωθεν του περιφραγμένου Τινάνειου Κήπου κατά το έτος 2011:

Κατά την ίδια χρονική περίοδο, ο υπό εξέτασιν Ουρανοξύστης, όπως καταγράφηκε από το εσωτερικό του Τινανείου Κήπου - στο φωτογραφικό κάδρο διακρίνονται μεταξύ των άλλων το Μνημείο της Εθνικής Αντίστασης και το Μέγαρο μεικτής ιδιοκτησίας του Ναυτικού Απομαχικού Ταμείου / Τραπέζης της Ελλάδος / Εθνικής Τραπέζης.

Ο Εμπορικός Πύργος του Πειραιά σε μια λεπτομέρεια της προσόψεώς του:

Ακολουθεί μια σειρά φωτογραφικών καταγραφών με θέμα τον Εμπορικό Πύργο Πειραιώς από τις αρχές της δεκαετίας του 2010: 

Ο Εμπορικός Πύργος Πειραιά όπως καταγράφηκε φωτογραφικά από την πεζοδρομημένη οδό Μακράς Στοάς κατά το έτος 2011:

Φωτογραφική καταγραφή του υπό εξέτασιν Εμπορικού Πύργου από την οδό Δημοσθένους, στην άτυπη "Αγορά" της πόλης:

Φωτογραφική καταγραφή του Εμπορικού Πύργου Πειραιώς κατά το έτος 2011 με χρήση τηλεφακού από την κορυφή του λόφου της Καστέλλας:

Στις αρχές του 2012, ο Εμπορικός Πύργος Πειραιά όπως καταγράφηκε από την Ηετιώνεια Ακτή:

Ο Εμπορικός Πύργος Πειραιώς όπισθεν του Μεγάρου του Ναυτικού Απομαχικού Ταμείου (κατά το ήμισυ με σκαλωσιές) κατά τον μήνα Απρίλιο του έτους 2012:

Ανοιξιάτικα χρώματα και ο Εμπορικός Πύργος Πειραιώς:

Ο Εμπορικός Πύργος Πειραιά όπως καταγράφηκε φωτογραφικά "από ψηλά", από κτίριο επί της λεωφόρου Βασιλέως Γεωργίου Α':

Ο Εμπορικός Πύργος Πειραιά όπως καταγράφηκε από τη συμβολή της οδού Νοταρά με τη λεωφόρο Βασιλέως Γεωργίου Α', κατά το μήνα Νοέμβριο του έτους 2012:

Χριστούγεννα του έτους 2012 στον Πειραιά:

Ο Εμπορικός Πύργος Πειραιά όπως καταγράφηκε φωτογραφικά κατά τον μήνα Σεπτέμβριο του έτους 2013, προ της αποκόλλησης - λόγω αέρα - του μεγάλου διαφημιστικού πανό κατά τον μήνα Δεκέμβριο του 2013. 

Ο Εμπορικός Πύργος του Πειραιά όπως καταγράφηκε ξανά από την Ηετιώνεια ακτή στις αρχές του έτους 2014:

Ο αναξιοποίητος Εμπορικός Πύργος - Ουρανοξύστης όπως καταγράφηκε φωτογραφικά κατά τον μήνα Νοέμβριο του έτος 2015 από το άλσος της Καστέλλας και από το προνομιακό φωτογραφικό "μπαλκόνι" της οδού Μιχαήλ Κόρακα:

Ο ουρανοξύστης - φάντασμα όπως καταγράφηκε από την "μποτιλιαρισμένη" ακτή Μιαούλη (Μάιος 2016): 

Ο αναξιοποίητος Εμπορικός Πύργος Πειραιά όπως καταγράφηκε από την ακτή Κονδύλη το καλοκαίρι του έτους 2016:

Ο Ουρανοξύστης του Πειραιά όπως καταγράφηκε από την οδό Τσαμαδού το καλοκαίρι του ιδίου έτους: 

Στα μέσα Αυγούστου του ιδίου χρόνου (2016), από την ακτή Μιαούλη έναντι του Αγίου Σπυρίδωνα και του Τινάνειου Κήπου:

Ακόμα μια φωτογραφική καταγραφή του Εμπορικού Πύργου Πειραιά από τη συμβολή της λεωφόρου Εθνικής Αντιστάσεως με τη λεωφόρο Βασιλέως Γεωργίου Α': 

Στις αρχές του έτους 2017 (ημέρα Θεοφανίων):

Ο υπό εξέταση ουρανοξύστης κατά το μήνα Νοέμβριο του 2017:

Ένα βροχερό πρωινό του μηνός Φεβρουαρίου κατά το έτος 2018:

Άποψη του αναξιοποίητου Εμπορικού Πύργου τον Απρίλιο του έτους 2018:

Καλοκαίρι (Ιούλιος) του 2018:

Άποψη κατά τον μήνα Οκτώβριο του έτους 2018:

Μερική άποψη του "κοιμώμενου γίγαντα" της πόλεως του Πειραιώς στις αρχές (Φεβρουάριος) του έτους 2019:

Βραδινή φωτογραφική καταγραφή του καλλιτεχνικώς φωτισμένου αναξιοποίητου Εμπορικού Πύργου Πειραιώς κατά το μήνα Μάιο του έτους 2019, στα πλαίσια των "Ημερών Θάλασσας 2019":

Παρόμοια φωτογραφική καταγραφή του "φωτισμένου" Εμπορικού Πύργου κατά το μήνα Ιούλιο του έτους  2019:

Στα τέλη του μηνός Σεπτεμβρίου του έτους 2019:

Το υψηλότερο κτίριο της πόλεως του Πειραιά όπως καταγράφηκε φωτογραφικά από την οδό Ναυαρίνου την άνοιξη του έτους 2020:

Το υπό αξιοποίηση ακίνητο όπως καταγράφηκε από την ακτή Μιαούλη στις αρχές Αυγούστου του έτους 2020:

Ο Εμπορικός Πύργος Πειραιά όπως καταγράφηκε φωτογραφικά κατά το μήνα Δεκέμβριο του έτους 2020. Η επίσημη φωταγώγηση του Πύργου εν όψει των εορτών των Χριστουγέννων ξεκίνησε στις 8 Δεκεμβρίου του ιδίου έτους με συνεργασία του Δήμου Πειραιά με την Piraeus Tower ΑΕ.

• Το Μέλλον του Εμπορικού Πύργου Πειραιά (;):

Στις αρχές του έτους 2010 προκηρύχθηκε Διεθνής Αρχιτεκτονικός Διαγωνισμός με θέμα "Πύργος Πειραιά: Αλλάζοντας την (πρόσ)οψη", από το GreekArchitects.gr και την εταιρεία DuPont, με σκοπό την ανάδειξη της όψης του αναξιοποίητου Εμπορικού Πύργου του Πειραιά, από όπου προέκυψαν ενδιαφέρουσες προτάσεις όπως λ.χ. η κάτωθι εικονιζόμενη:

Πηγή Φωτογραφίας: http://www.greekarchitects.gr/

Στις αρχές Μαΐου του έτους 2019, ο Δήμος Πειραιώς, επί δημαρχίας Γιάννης Μώραλη, προκήρυξε νέο διεθνή πλειοδοτικό διαγωνισμό με στόχο την αξιοποίηση του Έμπορο-ναυτιλιακού Κέντρου Πειραιά, όσον αφορά τον ανασχεδιασμό, την κατασκευή και την πλήρη αποπεράτωση του κτηρίου και του περιβάλλοντος χώρου, ενώ προβλέπεται η χρηματοδότηση, η διαχείριση και η εκμετάλλευση της λειτουργίας του εν λόγω ακινήτου, έναντι οικονομικού ανταλλάγματος τουλάχιστον 900 χιλιάδων ευρώ ετησίως για 99 έτη. Ο εν λόγω διαγωνισμός δημοσιεύτηκε στο TED (Ευρωπαϊκή Εφημερίδα Δημοσίων Συμβάσεων) στις 07.05.2019, ενώ τα τεύχη του διαγωνισμού δημοσιεύθηκαν πολύ αργότερα (και όχι στο σύνολο τους) στον ιστότοπο του Δήμου Πειραιά. Αξιοσημείωτο επίσης ότι η καταληκτική ημερομηνία υποβολής ήταν στις 12.06.2019 - ήτοι εντός πολύ μικρού χρονικού διαστήματος. 

Ο αναξιοποίητος Εμπορικός Πύργος της πόλεως του Πειραιώς στις αρχές του έτους 2020:

Η Δευτέρα 6η Ιουλίου του έτους 2020 υπήρξε - κατά πως φαίνεται - σημαντική όσον αφορά την αξιοποίηση του επί δεκαετίες εγκαταλειμμένου και αναξιοποίητου Εμπορικού Πύργου Πειραιά καθώς υπεγράφη σύμβαση μεταξύ της δημοτικής Αρχής του Πειραιώς, της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (EBRD), της εταιρείας Dimand-Prodea Investments και της Αlpha Bank η οποία θα χρηματοδοτήσει το έργο του ανασχεδιασμού και της αποπεράτωσης του Ουρανοξύστη, παρουσία των υπουργών Ανάπτυξης και Επενδύσεων, Άδωνι Γεωργιάδη και Εσωτερικών, Τάκη Θεοδωρικάκου. Αλγεινή, τουλάχιστον, εντύπωση προκαλεί το γεγονός πως διάφοροι παρατρεχάμενοι και "μαϊντανοί" της πολιτικής σκηνής του Πειραιά έσπευσαν να εκμεταλλευτούν το γεγονός της υπογραφής της συμβάσεως "ποζάροντας" μπροστά σε φωτογραφικούς φακούς για μικροπολιτικούς σκοπούς αυτοπροβολής.

Διαβάστε σχετικά θέματα:

Ο Πύργος του Πειραιά: Εισαγωγή (Αφιέρωμα Μέρος Α')

Ο Πύργος του Πειραιά: Αναβίωση (Αφιέρωμα - Μέρος Γ')

Υγρή Ψυχή

Ο "φουτουριστικός" Εμπορικός Πύργος Πειραιά

Ευχές από τον Ουρανοξύστη Πειραιώς

Αριστείδης Σ. Σκυλίτσης: Ο εμπνευστής του Εμπορικού Κέντρου Πειραιώς 

Κείμενο - Πηγές:

Το κείμενο είναι πρωτότυπο, προϊόν προσωπικής έρευνας, προσωπικής εργασίας και προσωπικών εκτιμήσεων. Στοιχεία και πληροφορίες έχουν ληφθεί από τις κάτωθι πηγές:

• http://www.greekarchitects.gr/
• www.naftilia.gr
• Τύπος Εποχής

Φωτογραφίες: 

• Όλες οι σύγχρονες φωτογραφίες του αφιερώματος ανήκουν στον γράφοντα το ιστολόγιο, διέπονται από κανόνες πνευματικής ιδιοκτησίας και προέρχονται από την προσωπική μου φωτογραφική σελίδα (ALL RIGHTS RESERVED).
• Απαγορεύεται ρητά η χρήση, προβολή, αντιγραφή ή/και αναδημοσίευση με οποιοδήποτε τρόπο ή μέσο.
• Όσοι παρανομούν διώκονται σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις του νόμου περί πνευματικής ιδιοκτησίας.