ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΠΕΙΡΑΙΑ [1927]

Η ανάγκη ύπαρξης μιας Δημοτικής Βιβλιοθήκης στην πόλη του Πειραιώς φαίνεται πως απασχόλησε το Δημοτικό Συμβούλιο από τα πρώτα χρόνια της ανασύστασης του Δήμου, όπως άλλωστε αποδεικνύεται από το παρακάτω ψήφισμα του έτους 1836:

"Το 32ον ψήφισμα του Δημοτικού Συμβουλίου της πρώτης του Πειραιώς Δημαρχίας εν έτει 1836, άγνωστον και τεθαμμένον εις τα αρχεία του Δήμου, ομιλεί κάλλιον παντός άλλου περί των υψηλών και ευγενικών αντιλήψεων των πρώτων κατοίκων της πόλεώς μας, και περί λατρείας των προς ό,τι ωραίον αξιοπρεπές και τίμιον δια την πόλιν των, ης την πρόοδον εθεώρουν ιδίαν των πρόοδον και τιμήν. Εκ του ψηφίσματος τούτου αναφέρω υμίν επί λέξει τέσσαρα σημαντικά σημεία.

Α΄. Ότι πρέπει να γίνει νεκροταφείον δι΄ ανάγκην και τιμήν θρησκευτικήν και πολιτικήν του Δήμου.
Β΄. Ότι πρέπει να οικοδομηθή νέα εκκλησία υπό το όνομα Άγιος Σπυρίδων διά την ευκολίαν των πολιτών.
Γ΄. Ότι πρέπει να βάλλη εις ενέργειαν την οικοδόμησιν Νοσοκομείου και
Δ΄. Ότι η τοπική τιμή υπαγορεύει εις την απόκτησιν μιας Βιβλιοθήκης."

Βέβαια, χρειάστηκε να περάσουν αρκετές δεκαετίες μέχρι να υλοποιηθεί το όραμα και η πρόταση του έτους 1836. Έτσι λοιπόν, στις 23 Μαΐου 1874, επί δημαρχίας Τρύφωνος Μουτζόπουλου, ανακοινώθηκε πως οι θυγατέρες του σπουδαίου Έλληνος νομικού, πολιτικού, δασκάλου, πρωτοδίκη και υφηγητή δικαίου στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Δημητρίου Σ. Μαυροκορδάτου (Κωνσταντινούπολη, 10.1821 - Πειραιάς, 24 Αυγούστου 1873) δώριζαν στο Δήμο Πειραιά τη σπουδαία βιβλιοθήκη του πατρός τους με περισσότερους από 4.000 τόμους βιβλίων. Η πρώτη αυτή σημαντική δωρεά θα αποτελέσει τον πυρήνα της νέας Βιβλιοθήκης η οποία έμελλε να εμπλουτισθεί στη συνέχεια με αξιόλογες συλλογές. Με το πέρασμα των χρόνων, διάφοροι ευεργέτες της πόλης όπως π.χ. ο Λουκάς Ράλλης, ο ιατρός Κάρλ Ράϊγχολντ, ο Δημήτριος Ρετσίνας κ.α. δώρισαν τις βιβλιοθήκες τους εμπλουτίζοντας το υπάρχον υλικό.

Έτος 1926

Παρόλα ταύτα, χρειάστηκε να φτάσουμε στο έτος 1927 - δηλαδή περίπου σχεδόν 100 χρόνια από την αρχική πρόταση περί δημιουργίας δημοτικής βιβλιοθήκης - για να λειτουργήσει επίσημα η πρώτη Δημοτική Βιβλιοθήκη στο Δήμο του Πειραιά, η οποία στεγάστηκε στο Δημοτικό Θέατρο της πόλης, στο τμήμα που βρίσκεται επί της λεωφόρου Βασιλέως Γεωργίου Α'. 

Έτσι λοιπόν, στα τέλη της δεκαετίας του 1920, η Δημοτική Βιβλιοθήκη Πειραιώς, το περίλαμπρο αυτό ίδρυμα σύμφωνα με τα καταγραφόμενα στο Μέγα Οδηγό της πόλεως της περιόδου 1929-1930, "επλουτίσθη και με νέας χιλιάδας ακόμη τόμων βιβλικού υλικού, εις τρόπον ώστε πάντως οι διανοούμενοι πολίται και ο φοιτητικός κόσμος να ευρίσκη εκεί τα χρήσιμα και αναγκαίουντα εις αυτόν βιβλία". Ταυτόχρονα, την ίδια περίοδο, ως αποτέλεσμα πολλαπλών διανοητικών εκδηλώσεων, ξεκίνησε η έκδοση του φιλολογικού περιοδικού "Διανοούμενος" υπό την επιμέλεια των Γρ. Θεοχάρη και Α. Βλάχου, στις στήλες του οποίου παρουσιαζόταν η προσπάθεια των εν Πειραιεί διανοουμένων, όπως επίσης η έκδοση της εβδομαδιαίας καλλιτεχνικού περιεχομένου εφημερίδας "Νέοι Καιροί". Στον προαναφερόμενο Οδηγό του Πειραιώς, η Δημοτική Βιβλιοθήκη της πόλεως καταγραφόταν εντός του Μεγάρου του Δημοτικού Θεάτρου, με ωράριο λειτουργίας από την ογδόη πρωινή μέχρι την ενδέκατη βραδινή, υπό τη διεύθυνση του Αλεξ. Λευκαδίτη, με γραμματείς τον Γ. Κλώνο και τη δεσποινίδα Αικατερίνη Χρηστίδου και βιβλιοφύλακες τους Κ. Δημητρακόπουλο, Κ. Παπαντωνόπουλο, Σπυρ. Μαρούση και Ι. Φραγκάκη.

Λίγα χρόνια αργότερα, στις αρχές της δεκαετίας του '30, η Δημοτική Βιβλιοθήκη Πειραιώς καταγραφόταν σε σχετικό Οδηγό Αθηνών-Πειραιώς-Περιχώρων και Συνοικισμών, εντός του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιώς, με τηλέφωνο επικοινωνίας 8-48.

Μετά τον Πόλεμο και την Κατοχή, επί δημαρχίας Γεωργίου Β. Χαραλαμπόπουλου, η Δημοτική Βιβλιοθήκη (τηλ. 42-711) συνέχιζε να λειτουργεί εντός του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιώς με Έφορο τον Γεώργιο Κλώνο. 

Επί δημαρχίας Αριστείδη Σκυλίτση, στα χρόνια της Χούντας, στο δυναμικό της Δημοτικής Βιβλιοθήκης Πειραιώς η οποία στεγαζόταν πάντοτε εντός του Δημοτικού Θέατρο Πειραιώς, προστέθηκε η συλλογή του εκ Πειραιώς διπλωμάτη, συγγραφέα ιστορικών έργων, εκδότη και πολιτικού που διατέλεσε υπηρεσιακός Πρωθυπουργός και Υπουργός Εξωτερικών, Παναγιώτη Πιπινέλη (21.03.1899 - 19.07.1970):

Το 1975, το σύγχρονο τμήμα της Δημοτικής Βιβλιοθήκης μεταφέρθηκε στον 5ο όροφο του Κεντρικού Δημαρχείου στην πλατεία Κοραή ενώ έτερο τμήμα αυτής στεγάστηκε στο κάτωθι εικονιζόμενο νεοκλασικό κτίριο στη συμβολή των οδών Πραξιτέλους και Πύλης, στη συνοικία της Γούβας του Βάβουλα - όπου η νυν έδρα του Ιστορικού Αρχείου Πειραιώς.

Η Παλαιά Βιβλιοθήκη υπό ανακαίνιση / Φωτογράφος: Τάκης Χαρλαύτης

Ας σταθούμε όμως μια στιγμή στο ως άνω κτίριο, το οποίο έχει πλέον αποκατασταθεί φέροντας την επωνυμία "κτίριο Μίμης Τραιφόρος", προς τιμήν του Πειραιώτη συνθέτη, σκηνοθέτη και στιχουργού Μίμη Τραϊφόρου (1912-1998), συντρόφου της "τραγουδίστριας της Νίκης" Σοφίας Βέμπο, ο οποίος είχε γεννηθεί και μεγαλώσει στη προαναφερθείσα συνοικία της Γούβας του Βάβουλα. Το εν λόγο κτίριο της Παλαιάς Βιβλιοθήκης του Δήμου Πειραιώς - όπως άλλωστε την αναφέρουν οι σχετικές πινακίδες από τα χρόνια των εργασιών - όπως παρουσιάστηκε μέσα από το μια σύνθεση / αντιπαραβολή του Πειραιά του "χθες και του σήμερα", μέσα από το πρωτότυπο προσωπικό project Πειραιάς / Piraeus Retronaut: 

Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως το κτίριο "Μίμης Τραϊφόρος" είχε κηρυχθεί διατηρητέο από το Υπουργείο Πολιτισμού με βάση το Δ-420 α/ 15.05.1987 ενώ χαρακτηριζόταν - προ της αποκαταστάσεως / ανακαινίσεως αυτού - στη βάση δεδομένων του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής ως εξής:

1. Νεοκλασικό διώροφο γωνιακό με επί μέρους άξονες συμμετρίας στην κύρια όψη και κεντρικό άξονα συμμετρίας στην δεύτερη όψη. 
2. Μπαλκόνια με φουρούσια μαρμάρινα και κιγκλιδώματα μαντεμένια. 
3. Ακροκέραμα στην ξύλινη κεραμωτή στέγη και κορνίζα με δωρικά απλά κυμάτια.

Μάλιστα στη βάση δεδομένων του ΥΠΕΚΑ υφίσταται άλλη μια φωτογραφία εποχής, προ της αποκατάστασης του κτιρίου με ευδιάκριτη την πινακίδα που αναφέρεται στην αποκατάσταση του κτιρίου της Παλαιάς Βιβλιοθήκης του Δήμου Πειραιά με προϋπολογισμό έργου 70.000.000 δραχμές.

Πηγή: ΥΠΕΚΑ

Ιστορικό τεκμήριο από τις αρχές της δεκαετίας του 1980 με τις ώρες λειτουργίας της Δημοτικής Βιβλιοθήκης Πειραιώς, του Δημοτικού Ιστορικού Αρχείου και του Μουσείου Π. Αραβαντινού (σσ. τα οποία εκείνη την εποχή στεγάζονταν στον 5ο και 6ο όροφο του Δημαρχιακού Μεγάρου καθώς και στο κτίριο του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιώς με εξαίρεση το Αναγνωστήριο περιοδικών και εφημερίδων που λειτουργούσε στο Παλαιό Ταχυδρομείο):

Έτερο ανάλογο ιστορικό τεκμήριο από τις σελίδες του πειραϊκού Τύπου του έτους 1981:

Αρχειακό τεκμήριο από τα τέλη της δεκαετίας του 1980 (έτος 1989) με αναφορά στη Δημοτική Βιβλιοθήκη Πειραιώς:

Από το ίδιο έτος (1989), ξεχωριστή αναφορά στην Παιδική Βιβλιοθήκη του Δήμου που λειτουργούσε στον πέμπτο όροφο του δημαρχιακού μεγάρου αλλά και στην Παιδική Βιβλιοθήκη του Α' Διαμερίσματος που λειτουργούσε επί των οδών Κλεισόβης και Ι. Χατζηκυριακού, στο κτίριο των παλαιών λουτρών.

Κατά το έτος 2004 εγκαινιάστηκε το κάτωθι εικονιζόμενο νέο σύγχρονο επταώροφο κτίριο επί των οδών Ελευθερίου Βενιζέλου 22 και Κολοκοτρώνη, στο οποίο στεγάστηκε η Δημοτική Βιβλιοθήκη του Δήμου Πειραιά.

Έρευνα και μελέτη πειραϊκού ενδιαφέροντος στο αναγνωστήριο της Δημοτικής Βιβλιοθήκης Πειραιώς:

Το καλοκαίρι του έτους 2022 η λειτουργία του κεντρικού κτιρίου της Δημοτικής Βιβλιοθήκης Πειραιώς σταμάτησε λόγω εργασιών για την ενεργειακή αναβάθμιση του οικοδομήματος. Πιο συγκεκριμένα, στο κτίριο θα πραγματοποιηθούν διάφορες εργασίες (αντικατάσταση κουφωμάτων, θερμομόνωση, εγκατάσταση συστημάτων θέρμανσης, ψύξης και αερισμού, εγκατάσταση συστημάτων φωτισμού χώρων, εγκατάσταση συστημάτων αυτοματισμού) ώστε να επιτευχθεί η βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης του κτιρίου και να περιοριστούν τα κόστη ψύξης, θέρμανσης και φωτισμού. Η εξυπηρέτηση των αναγνωστών της Δημοτικής Βιβλιοθήκης για το διάστημα των εργασιών θα γίνεται από το παράρτημα της Δημοτικής Βιβλιοθήκης στο Α' Δημοτικό Διαμέρισμα (λεωφόρος Χατζηκυριακού και Κλεισόβης) καθώς και από το αντίστοιχο παράρτημα του νέου Φαλήρου (Γ' Δημοτικό Διαμέρισμα) επί της οδού Δημητρίου Φαληρέως 5. 

Το κτίριο της Δημοτικής Βιβλιοθήκης Πειραιώς όπως καταγράφηκε φωτογραφικά κατά τον μήνα Μάιο του έτους 2023:

Κείμενο - Πηγές:

Το κείμενο είναι πρωτότυπο, προϊόν προσωπικής έρευνας, προσωπικής εργασίας και προσωπικών εκτιμήσεων.

Στοιχεία και πληροφορίες ελήφθησαν από τις κάτωθι πηγές:

• "Πειραιάς 1834-1912", Σταματίνα Μαλικούτη, Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς
• Τύπος Εποχής - Οδηγοί Πόλεως

Φωτογραφίες: 

• Όλες οι σύγχρονες φωτογραφίες του αφιερώματος καθώς και οι συνθέσεις / αντιπαραβολές ανήκουν στον γράφοντα το ιστολόγιο, διέπονται από κανόνες πνευματικής ιδιοκτησίας και προέρχονται από την προσωπική μου φωτογραφική σελίδα (ALL RIGHTS RESERVED).
• Απαγορεύεται ρητά η χρήση, προβολή, αντιγραφή ή/και αναδημοσίευση με οποιοδήποτε τρόπο ή μέσο.
• Όσοι παρανομούν διώκονται σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις του νόμου περί πνευματικής ιδιοκτησίας.