ΤΙΝΑΝΕΙΟΣ ΚΗΠΟΣ [1855]

Κατά το μακρινό έτος 1855, ο Γάλλος ναύαρχος Marie Charles Adelbert Le Barbier de Tinan (1803-1876), όντας επικεφαλής των "κατοχικών" γαλλικών στρατιωτικών δυνάμεων οι οποίες είχαν αποκλείσει το λιμάνι και την πόλη του Πειραιώς, έδινε οδηγίες για μια νέα δενδροφυτεία παραπλεύρως της εκκλησίας του Αγίου Σπυρίδωνα και της ουσιαστικής διαμόρφωσης ενός κήπου που φέρει το όνομά του (Τινάνειος Κήπος) ως και τις ημέρες μας, παρόλο που σε κάποιες μεταγενέστερες πηγές, η ίδια έκταση καταγράφεται ως "κήπος του Θεμιστοκλέους".

• Η ιστορική διαδρομή του Τινανείου Κήπου

Προ της διαμορφώσεως και της δενδροφυτεύσεως του χώρου από τις γαλλικές δυνάμεις κατοχής, αρχής γενομένης από το έτος 1844 καταγραφόταν η ύπαρξη μιας "τετράγωνης και κατάφυτης" πλατείας στο συγκεκριμένο οικοδομικό τετράγωνο, στο οποίο μάλιστα προβλεπόταν η ανέγερση του Δημοτικού Θεάτρου της πόλης, σύμφωνα με το πρώτο πολεοδομικό σχέδιο του Πειραιώς το οποίο ουδέποτε τέθηκε σε εφαρμογή. Κατά το έτος 1852, μετά από μακροχρόνιες διαμάχες, κατεδαφίστηκε η αποθήκη ιδιοκτησίας Σκουζέ, η οποία καταλάμβανε ένα μέρος του προαναφερόμενου οικοδομικού τετραγώνου (επί των σημερινών οδών Φίλωνος, Σωτήρος Διός, ακτής Μιαούλη και Βασιλέως Γεωργίου Α') ενώ την επόμενη χρονιά ξεκίνησε η δενδροφύτευση και η περίφραξη του χώρου καθώς επίσης η κατασκευή δυο συμμετρικών κλιμακοστασίων.

Ο ναύαρχος Le Barbier de Tinan (Πηγή Εικόνας: Wikipedia)

Ο ως άνω εικονιζόμενος ναύαρχος Tinan, άφησε παρακαταθήκη το επώνυμό του στην μεγαλύτερη σε έκταση πλατεία / κήπο του Πειραιώς, παρόλο που ο ίδιος υπήρξε επικεφαλής του γαλλικού αποβατικού σώματος το οποίο απέκλεισε και κατέλαβε τον Πειραιά κατά το έτος 1854. 

Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως κατά τη διάρκεια εκείνης της πρώτης γαλλικής Κατοχής, η εγκληματική άρνηση του Tinan να δημιουργήσει μια υγειονομική ζώνη (καραντίνα) μεταξύ Αθηνών και Πειραιώς, είχε ως αποτέλεσμα την εξάπλωση μιας φονικής επιδημίας χολέρας, την οποίαν είχαν μεταφέρει οι Γάλλοι στρατιώτες και ναύτες που επέστρεφαν από το μέτωπο του Κριμαϊκού Πολέμου. Η εν λόγω επιδημία χολέρας έπληξε αρχικά τον Πειραιά και εν συνεχεία την πόλη των Αθηνών, γεγονός το οποίο οδήγησε τελικά σε απώλειες χιλιάδων ανθρώπινων ζωών!

Ο ναύαρχος Le Barbier de Tinan περί το 1860 (Πηγή Εικόνας: Wikipedia)

Όσον αφορά τον Τινάνειο Κήπο, οι εργασίες δενδροφύτευσης οι οποίες εκίνησαν κατά το έτος 1855, ολοκληρώθηκαν ύστερα από δυο χρόνια (έτος 1857), με ταυτόχρονη συνεισφορά του Δήμου Πειραιώς, ο οποίος δώρισε τα περιμετρικά ξύλινα κιγκλιδώματα, τα δυο συντριβάνια και μια στεγασμένη εξέδρα (κιόσκι) η οποία τοποθετήθηκε στο κέντρο του κήπου.

Πειραιεύς: Ο Τινάνειος Κήπος (Pirée: Le Jardin de la Ville "Tinanios")

Μια δεκαετία αργότερα, κατά την περίοδο 1866-1868, στον Τινάνειο Κήπο έλαβαν χώρα εργασίες πλακόστρωσης των πεζοδρομίων του ενώ κατασκευάστηκαν συμπληρωματικά ένας οικίσκος και τρεις χώροι υγιεινής. 

Μετά το έτος 1886, στον υπό εξέτασιν Κήπο έλαβαν χώρα επιπρόσθετες εργασίες εξωραϊσμού κατά τις οποίες αντικαταστάθηκαν τα παλαιά ξύλινα κιγκλιδώματα του χώρου με σιδερένια, επενδύθηκε με μάρμαρο η κεντρική εξέδρα ενώ επίσης κατασκευάστηκαν δυο περίπτερα τα οποία χρησιμοποιήθηκαν ως καφενείο και ως ζυθοπωλείο στη νότια και βόρεια πλευρά αντίστοιχα. Τέλος, κατά την ίδια περίοδο καταγράφηκε η αγορά σιδερένιων ανακλίντρων των οποίων την κατασκευή ανέλαβε το γνωστό μηχανοποιείον του Βασιλειάδη.

Αξιομνημόνευτο είναι το γεγονός πως αρχής γενομένης από τα χρόνια της πρώτης αγγλογαλλικής κατοχής του Πειραιά κατά κατά τη διάρκεια των επόμενων δεκαετιών του β' μισού του 19ου αιώνα, ο Τινάνειος Κήπος εξελίχθηκε σε σημείο αναφοράς της πόλης, κυρίως ως προς τα μουσικά δρώμενα που λάμβαναν χώρα στην κεντρική εξέδρα και βεβαίως λόγω της υπάρξεως των καφενείων / ζυθοπωλείων / αναψυκτηρίων εντός του Κήπου τα οποία εκμεταλλεύονταν επιχειρηματίες επί ενοικίω:

Ιστορικό τεκμήριο από τον Τύπο του έτους 1875 με αναφορά στον Τινάνειο Κήπο όπου "επαιάνισεν η μουσική της φιλαρμονικής εταιρίας" υπό τον αρχιμουσικό Καίσαρη:

Από τις σελίδες του πειραϊκού Τύπου του έτους 1889, "άνθη και φυτά" πωλούνταν σε οικίσκο "εις το μέσον του Τινανείου Κήπου":

Την ίδια χρονιά (1889) καταγράφεται ένα ατύχημα κατά την τοποθέτηση των στύλων και των σιδηρών κιγκλιδωμάτων της εξέδρας του Τινανείου Κήπου:

Η έλλειψη συντήρησης και περιποίησης του Τινανείου Κήπου - όπως αποδεικνύεται από τα καταγραφόμενα στον Τύπο του έτους 1893 - αποτελούσαν φαινόμενα διαχρονικά, όπως άλλωστε η προεκλογική φροντίδα αυτού:

Από τις σελίδες του Τύπου του 1895, το πρόγραμμα της Ναυτικής Μουσικής (Ορχήστρας / Μπάντας) που παιάνιζε στον Τινάνειο Κήπο:

Κατά το έτος 1898, στα περίπτερα του Τινανείου Κήπου λειτουργούσε το Καφενείο και Ζαχαροπλαστείο του Κωνσταντίνου Αυδή, το οποίο προσφέρει "υπό τα πυκνά φυλλώματα του Κήπου εκλεκτά είδη γλυκισμάτων, καφφέδες, ποτά κ.α." αναλαμβάνοντας μάλιστα εκδηλώσεις γάμων, βαπτίσεων κλπ.

Την ίδια χρονιά, σταθερά καταγραφόταν η παρουσία μουσικής μπάντας δυο φορές την εβδομάδα για τους θαμώνες του προαναφερθέντος καφενείου / ζαχαροπλαστείου του Κ. Αυδή αλλά και του παρακείμενου ζυθοπωλείου του Ν. Κόκορη:

Την επόμενη χρονιά (1899), τα περίπτερα του Τινανείου Κήπου ενοικιάστηκαν κατόπιν σχετικής πλειοδοτικής δημοπρασίας από τον Αναστάσιο Κομ(ν)ηνό, διευθυντού του καφενείου "Το Ωρολόγιον" το οποίο λειτουργούσε στο ισόγειο του κτιρίου του Δημαρχείου της πόλεως (το γνωστό σε όλους "Ρολόι"), αντί 380 δραχμών το μήνα.

"Ρουμούνικη Μουσική" από θίασο "Ρουμούνων" μουσικών στον Τινάνειο Κήπο του έτους 1899:

Από τον ημερήσιο πειραϊκό Τύπο του έτους 1900, αναφορά στην ορχήστρα διακεκριμένων καλλιτεχνών που είχε καταρτίσει ο διευθυντής των περιπτέρων του Τινανείου Κήπου Αναστάσιος Κομ(ν)ηνός, "προς τέλειαν τέρψιν των πελατών του":

Από τις σελίδες του πειραϊκού Τύπου της ίδιας χρονιάς (1900), διαφημιστική καταχώρηση αναφερόμενη στα δυο περίπτερα του Αναστάσιου Κομ(ν)ηνού, με την ορχήστρα, τα γλυκίσματα, τα παγωτά και τον ζύθο Βιέννης και Φιξ:

Παρεμφερές ιστορικό τεκμήριο, από τον Τύπο του έτους 1902, με αναφορά σε ορχήστρα αποτελούμενη από πιάνο, βιολί και λαούτο η οποία έπαιζε καθημερινά στον Τινάνειο Κήπο:

Στις αρχές του 20ου αιώνα πάντως, εκτός από τα μουσικά δρώμενα, δεν εξέλειπαν ορισμένα δυσάρεστα γεγονότα τα οποία λάμβαναν χώρα στον Τινάνειο Κήπο - τον οποίον κάποιοι αποκαλούσαν και "περιβολάκι" - όπως το κάτωθι περιγραφόμενο μεταξύ δυο φυστικοπωλών και μάλιστα σε ώρα αιχμής παρουσία πολλών θαμώνων!

Στις σελίδες του Πλήρους Οδηγού του Πειραιώς του 1906-1907, ο υπό εξέτασιν Τινάνειος Κήπος καταγραφόταν ως εξής: "Κατασκευασθείς υπό του Γάλλου ναυάρχου Τινάν εν έτει 1854. Ανακαινισθείς και καλλωπισθείς επί Δημάρχου Πειραιώς Θ.Γ. Ρετσίνα εν έτει 1894."

Πειραιεύς: Οδός Φίλωνος (Pirée: Rue Philonos)

Στο τέλος της πρώτης δεκαετίας του 20ου αιώνα, το ύψος των ενοικίων των πολυσύχναστων καφενείων που λειτουργούσαν εντός του Τινανείου Κήπου (σσ. και στο ισόγειο του Ωρολογίου) αποτελούσαν αντικείμενα εντάσεων και προστριβών:

Έτος 1909

Ο κατάφυτος Τινάνειος Κήπος, όπισθεν του Ωρολογίου (Δημαρχείου) και παραπλεύρως του ιερού ναού του Αγίου Σπυρίδωνος, κατά τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα:

Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως ο Τινάνειος Κήπος παραδοσιακά συγκέντρωνε μεγάλα πλήθη όχι μονάχα κατά τις ημέρες των διαφόρων μουσικών δρωμένων, αλλά επίσης σε ξεχωριστές ημερομηνίες και εορτές, όπως π.χ. κατά την ημέρα του εορτασμού των Θεοφανείων στη γειτονική Βασιλική Αποβάθρα, κατά τον εορτασμό της Πρωτομαγιάς, κατά την ημέρα λιτάνευσης της εικόνας του Πολιούχου Αγίου Σπυρίδωνος κ.ο.κ.:

Δίγλωσσο επιστολικό δελτάριο των πρώτων δεκαετιών του 20ου αιώνα με θέμα τον Τινάνειο Κήπο (Πειραιεύς: Τινάνειος Κήπος / Pirée: Le Jardin de Tinan) στο οποίο καταγράφεται πλήθος κόσμου πέριξ της κεντρικής εξέδρας όπου οι διάφορες ορχήστρες και μπάντες παιάνιζαν. Στο βάθος, ειρήσθω εν παρόδω, διακρίνονται ο αρχικός ιερός ναός της Αγίας Τριάδος και η πλατεία Θεμιστοκλέους.

Αναφορά από τον Τύπο του έτους 1909 στα "εγκαίνια του Τινανείου Κήπου Πειραιώς": 

Έτος 1909 - Απόκομμα Τύπου Εποχής

Όπως προαναφέρθηκε, κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1910, στον Τινάνειο Κήπο διοργανώθηκαν οι ετήσιοι εορτασμοί των Ανθεστηρίων, συνήθως την παραμονή της Πρωτομαγιάς, υπό την αιγίδα του Πειραϊκού Συνδέσμου.

Στην κάτωθι ασπρόμαυρη φωτογραφική καταγραφή του θέρους του 1917, καταγράφεται η ορχήστρα / μπάντα του γαλλικού εκστρατευτικού σώματος η οποία παιάνιζε στο κεντρικό κιόσκι (εξέδρα) του Τινάνειου Κήπου κάθε Τετάρτη και Σάββατο με φόντο τον ιερό ναό του Αγίου Σπυρίδωνα στα χρόνια του δεύτερου Άγγλο-γαλλικού "συμμαχικού" αποκλεισμού του Πειραιά (1915-1917).

Η ως άνω ασπρόμαυρη φωτογραφική λήψη της 19ης Ιουνίου του 1917 αποτέλεσε τη βάση για την δημιουργία της κάτωθι σύνθεσης / αντιπαραβολής του Πειραιά του "χθες και του σήμερα", στα πλαίσια του πρωτότυπο προσωπικού project Πειραιάς / Piraeus Retronaut.

Ακολουθούν, δυο ακόμη φωτογραφικά στιγμιότυπα, από την ίδια ημέρα (19η Ιουνίου του 1917), με επίκεντρο το σημαιοστολισμένο κιόσκι του Τινάνειου Κήπου:

Προς επιβεβαίωση των ως άνω, ακολούθως παρατίθενται ορισμένα ενδεικτικά αρχειακά τεκμήρια, εκ πρωτογενούς έρευνας στον Τύπο, από τα χρόνια της δεύτερης "συμμαχικής" κατοχή του Πειραιώς, κατά τη διάρκεια της οποίας οι Γάλλοι στρατιώτες χρησιμοποιούσαν τον Τινάνειο Κήπο για τις εκδηλώσεις τους:

Μερική άποψη του υπό εξέτασιν Τινανείου Κήπου κατά την εποχή του Μεσοπολέμου, όπως καταγράφηκε σε ασπρόμαυρη γαλλική φώτο-κάρτα (Pirée Avenue Georges 1a), από τη συμβολή της λεωφόρου Βασιλέως Γεωργίου Α' - επί της οποίας διακρίνονται οι τροχιοδρομικές γραμμές - με την οδό Φίλωνος. Στο βάθος βεβαίως, το Δημαρχείο της πόλεως, το γνωστό σε όλους Ωρολόγιον (Ρολόι) του Πειραιώς.

Ακολούθως, ακόμα ένα δίγλωσσο επιστολικό δελτάριο της λεωφόρου Βασιλέως Γεωργίου Α', από τα χρόνια του Μεσοπολέμου, με τον Τινάνειο Κήπο να καταγράφεται μερικώς στα δεξιά της εικόνας, με φόντο το Μέγαρο Σπυράκη (στα δεξιά) και το Δημοτικό Θέατρο της πόλεως (στα αριστερά, στο βάθος): 

Πειραιεύς: Λεωφόρος Γεωργίου Α' (Pirée: Boulevard George 1er)

Στην κάτωθι ασπρόμαυρη φωτογραφία επίσης της εποχής του Μεσοπολέμου, ο Τινάνειος Κήπος καταγράφεται σε πρώτο πλάνο, με το χαρακτηριστικό κεντρικό περίπτερο (κιόσκι) με την εξέδρα. Ευδιάκριτα στο ίδιο φωτογραφικό κάδρο είναι συν τος άλλοις το Δημαρχείο της πόλης (Ωρολόγιον) με την πλατεία Θεμιστοκλέους προ της ανεγέρσεως του Μεγάρου της Εθνικής Τραπέζης, η Κεντρική Δημοτική Αγορά (όπισθεν του Ωρολογίου) αλλά και η πλατεία Καραϊσκάκη - στο βάθος - με το Μέγαρο των αδελφών Γιαννουλάτου να ξεχωρίζει.

Από τις αρχές της δεκαετίας του 1920, το πρόγραμμα της Φιλαρμονικής Μουσικής του Δήμου Πειραιώς η οποία εμφανιζόταν στον Τιννάνειο Κήπο:

Στη ακόλουθη ιστορική ασπρόμαυρη φωτογραφία της εποχής του Μεσοπολέμου, εκτός από τον Τινάνειο Κήπο και την μερική άποψη του κεντρικού λιμένος Πειραιώς, διακρίνουμε την "στοιχειωμένη" οικία του Ανδρέα Μιαούλη, στο οικόπεδο έναντι του ναού του Αγίου Σπυρίδωνα (αριστερά). 

Έτερη φωτογραφική αποτύπωση του Τινανείου Κήπου πιθανότατα από τα χρόνια του Μεσοπολέμου. Σε πρώτο πλάνο διακρίνονται τα τραπεζοκαθίσματα του καφενείου του Κήπου ενώ στο βάθος ξεχωρίζει το σημαιοστολισμένο καμπαναριό του ιερού ναού της Αγίας Τριάδας. 

Κατά το έτος 1933, σύμφωνα με τα αναφερόμενα στον πειραϊκό Τύπο, εγκρίθηκε από το Δημοτικό Συμβούλιο της πόλεως, κατόπιν σχετικής έκθεσης της Διευθύνσεως των Τεχνικών Υπηρεσιών του Δήμου, η χρηματοδότηση των έργων εξωραϊσμού του κήπου - μεταξύ των οποίων η ανέγερση περιπτέρου - καθώς και η εκμετάλλευσή του επί ενοικίω. Το ποσό της χρηματοδότησης ορίστηκε στα 2 εκατομμύρια δραχμές!

Λίγα χρόνια αργότερα, προς τα τέλη της δεκαετίας του 1930, προ του ξεσπάσματος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, στα χρόνια της δημαρχίας Μιχαήλ Μανούσκου κατά την περίοδο κυβερνήσεως της χώρας από τον Ιωάννη Μεταξά, έλαβαν επίσης χώρα έργα εξωραϊσμού του Τινανείου Κήπου. Στην κάτωθι ασπρόμαυρη φωτογραφική καταγραφή, η οποία κατά πάσα πιθανότητα έχει πραγματοποιηθεί από έναν από τους εξώστες ή την ταράτσα του Μεγάρου Ανδρέα Σπυράκη, καταγράφονται ο υπό εξέτασιν Τινάνειος Κήπος και η πρώην οικία Ανδρέα Μιαούλη (οικία Χατζόπουλου), έναντι της εκκλησίας του Αγίου Σπυρίδωνα:

Έτερη ασπρόμαυρη φωτογραφική καταγραφή, αγνώστου ακριβούς ημερομηνίας, πιθανότατα προπολεμική, του κατάφυτου Τινάνειου Κήπου - στο φωτογραφικό κάδρο διακρίνονται επίσης το Ωρολόγιον (Δημαρχείον), το Μέγαρο της Εθνικής Τραπέζης και μερικώς ο Μητροπολιτικός Ναός της Αγίας Τριάδος Πειραιώς.

Ακόμα μια πιθανότατα προπολεμική ασπρόμαυρη φωτογραφική καταγραφή του υπό εξέτασιν Τινανείου Κήπου με το Ωρολόγιον (Δημαρχείο) και τμήμα του κεντρικού λιμένος Πειραιώς να διακρίνεται σε δεύτερο πλάνο. Στην ακτή Μιαούλη περνά το "κόκκινο" τραμ της παραλίας λιμένος:

Ο επόμενος ιστορικός σταθμός του Τινάνειου Κήπου καταγράφεται κατά τον μήνα Απρίλιο του έτους 1941 και πιο συγκεκριμένα κατά τις νυχτερινές ώρες μεταξύ της 6ης και 7ης του προαναφερόμενου μήνα, κατά την οποία έλαβε χώρα μεγάλος και σφοδρός αεροπορικός βομβαρδισμός της πόλης του Πειραιά από τις γερμανικές αεροπορικές δυνάμεις (σσ. περίπου 200 αεροπλάνα) στα πλαίσια των επιχειρήσεων του Β' Παγκοσμίου Πολέμου μετά την επίσημη κήρυξη του πολέμου από πλευράς Γερμανίας η οποία είχε λάβει χώρα μια μέρα πριν. Εντός του κεντρικού λιμένος του Πειραιώς, εκείνες τις ημέρες, βρισκόταν το νεότευκτο βρετανικό φορτηγό πλοίο "SS Clan Fraser", πλήρες φορτίου, με όπλα, πυρομαχικά και πάνω από 250 τόνους ΤΝΤ.

Clan Fraser (Πηγή: Wikipedia)

Clan Fraser (Πηγή: Scottish Maritime Museum)

Η έκρηξη από την ανατίναξη του πλοίου συντάραξε τον Πειραιά και έγινε αισθητή σε πολλά σημεία της πόλης των Αθηνών, σε ακτίνα δεκάδων χιλιομέτρων. Πάμπολλες ζημιές προκλήθηκαν από τους βομβαρδισμούς, την έκρηξη αλλά και από το ωστικό κύμα τόσο στα γειτονικά πλοία τα οποία πυρπολήθηκαν και βούλιαξαν όσο και στις εγκαταστάσεις του λιμανιού της πόλης το οποίο θύμιζε "φλεγόμενη λίμνη". Πυρωμένες λαμαρίνες του ανατιναχθέντος πλοίου εκσφενδονίστηκαν σε διάφορα σημεία του λιμανιού και της πόλης. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως το ωρολόγιον του Μεγάρου του Βρυώνη, στην ομώνυμη συνοικία, μετά την έκρηξη σταμάτησε και επί πολλά χρόνια έδειχνε σταθερά τρεισήμισι ώρα ενώ μια από τις αρκετές εκτοξευόμενες λαμαρίνες σφηνώθηκε σε δέντρο του Τινανείου Κήπου, επί του οποίου παρέμεινε για πολλές δεκαετίες. 

Στο Πολεμικό Μουσείο της Αθήνας υπάρχει ως ιστορικό έκθεμα άλλο ένα τμήμα λαμαρίνας, από τις πολλές που εκτοξεύτηκαν προς κάθε κατεύθυνση, το βράδυ εκείνο του βομβαρδισμού του Πειραιά και του λιμανιού του.

Επτά χαμίνια του λιμανιού φωτογραφίζονται στον Τινάνειο Κήπο κατά τη δύσκολη περίοδο της Κατοχής (έτος 1943). Στο βάθος, δεξιά, διακρίνεται ο ιερός ναός της Αγίας Τριάδας με τα δυο καμπαναριά προ του καταστρεπτικού βομβαρδισμού του Ιανουαρίου του 1944 ενώ αριστερά καταγράφεται τμήμα του νεοκλασικού Μεγάρου της Εθνικής Τραπέζης (μετέπειτα Μέγαρο του Ναυτικού Απομαχικού Ταμείου): 

Σημείο αναφοράς του Τινανείου Κήπου μέχρι και τις σχετικά πρόσφατες δεκαετίες υπήρξαν οι λούστροι, οι οποίοι συναθροίζονταν στα πεζοδρόμια της ακτής Μιαούλη μεταξύ του Κήπου και του Ωρολογίου όπως επίσης και οι πλανόδιοι / υπαίθριοι φωτογράφοι με τις χαρακτηριστικές λευκές ρόμπες και τις φωτογραφικές τους μηχανές στα τρίποδα, οι οποίοι προσφέρονταν να φωτογραφήσουν περαστικούς και επισκέπτες αντί τιμήματος.

Ένας κουστουμαρισμένος κύριος, φωτογραφίζεται πιθανότατα από κάποιον από τους προαναφερόμενους πλανόδιους / υπαίθριους φωτογράφους με φόντο το Ρολόι (Δημαρχείο) αλλά και το άγαλμα του "Ποντοπόρου Εφήβου", έργο του Έλληνα γλύπτη Κώστα Βαλσάμη (Σύμη 1908 – Αθήνα 2003), το οποίο κατασκευάστηκε στο Παρίσι όπου ο προαναφερόμενος καλλιτέχνης έζησε και σπούδασε επί αρκετά χρόνια με υποτροφία της Γαλλικής Κυβερνήσεως, και τοποθετήθηκε κατά τη διάρκεια των πρώτων μεταπολεμικών / μετακατοχικών χρόνια στον Τινάνειο Κήπο:

Ο Τινάνειος Κήπος όπως αποτυπώθηκε σε ορισμένες μεταπολεμικές φωτογραφίες, αεροφωτογραφίες και καρτ-ποστάλ (επιστολικά δελτάρια):

Ακτή Μιαούλη, Τινάνειος Κήπος, Αγίας Τριάδα και πέριξ (δεκαετία 1970)

Ακτή Μιαούλη, Τινάνειος Κήπος, Αγίας Τριάδα και πέριξ (δεκαετία 1970)

Ακτή Μιαούλη με τις αφετηρίες των αστικών λεωφορείων, Τινάνειος Κήπος και Αγία Τριάδα

Τινάνειος Κήπος και Ι.Ν. Αγίου Σπυρίδωνος μετά την κατεδάφιση της οικίας Μιαούλη

Δεκαετία 1980 - Πηγή: Ιστορικό Αρχείο Δήμου Πειραιά

• Το Μνημείο Υπέρ της Εθνικής Αντίστασης

Σύμφωνα με τις διαθέσιμες πηγές, τον Νοέμβριο του έτους 1993 ξεκίνησαν οι εργασίες κατασκευής του κάτωθι εικονιζόμενου Μνημείου υπέρ της Εθνικής Αντίστασης. 

Εν τέλει, μετά από αρκετές χρονοτριβές και καθυστερήσεις, η τοποθέτηση και κατασκευή του Μνημείου υπέρ της Εθνικής Αντίστασης (1941-1944), έργο του γλύπτη Απόστολου Φανακίδη, ολοκληρώθηκε κατά το έτος 1997.

Το Μνημείο υπέρ της Εθνικής Αντίστασης (1941-1944) όπως καταγράφηκε φωτογραφικά κατά το έτος 2011:

Το προαναφερθέν μνημείο, απαξιωμένο, ρυπαρό και βανδαλισμένο, καθώς έχουν αφαιρεθεί (κλαπεί;) όλες οι μεταλλικές παραστάσεις που το κοσμούσαν, όπως καταγράφηκε φωτογραφικά κατά το φθινόπωρο του έτους 2020:

• Τινάνειος Κήπος - Ένα ατυχής περίπατος (Έτος 2011)

Με τη βοήθεια του φωτογραφικού φακού, ας περιηγηθούμε νοητά στους ομολογουμένως όχι και τόσο φιλόξενους χώρους του Τινάνειου Κήπου στην κατάσταση που βρίσκεται σήμερα (2011): ουσιαστικά πρόκειται για έναν κήπο χωρίς υποδομές, με βρώμικους χώρους πρασίνου, παγκάκια και μονοπάτια, επικίνδυνος για τη δημόσια υγεία σε πολλές γωνιές του, ακαλαίσθητος και μη λειτουργικός, χρησιμοποιούμενος κυρίως από ανθρώπους περιθωριακούς, μετανάστες, ναρκομανείς και γενικότερα όσους μπορούν να "κρατήσουν" τη μύτη τους στην ευωδία που διαχέεται στους χώρους αυτού. Εννοείται πως ούτε λόγος να γίνεται για παρουσία μικρών παιδιών στο χώρο.

Ο πελαργός - απορριμματοδοχείο ειλικρινά μου έφερε μνήμες από το Ευρωμπάσκετ του 1987. Γενικότερα την δεκαετία του 1980 αυτού του είδους τα συμπαθή πτηνά ήταν λαοφιλή (θυμηθείτε και τον πελεκάνο "Όχι σκουπίδια, όχι πλαστικά" στις αρχές των 90s) και η μορφή τους χρησιμοποιούνταν αρκετά. Το συγκεκριμένο πάντως, είναι σίγουρα ένα ρετρό κομμάτι για κάθε συλλογή, με τον κουβά με τα αρχικά του Δήμου Πειραιά, αλλά σίγουρα δε διεκδικεί δάφνες καλαισθησίας και χρησιμότητας.

Όπως γίνεται αντιληπτό, ότι χαλάει δεν επισκευάζεται, ούτε διορθώνεται: απλά μένει σε δημόσια θέα μπας και μάθουν κάποτε οι επόμενες γενεές να ψηφίζουν σωστά Δημάρχους και Δημοτικούς Συμβούλους και όχι ανεύθυνους "εραστές των καρεκλών και των αξιωμάτων".

Θα μπορούσα να έχω καταγράψει άπειρες φωτογραφίες με το "σκουπιδομάνι" του Κήπου αλλά αρκούμαι σε μερικές απλά ενδεικτικές της θλιβερής κατάστασης. Δυστυχώς ο φωτογραφικός φακός αδυνατεί να "αιχμαλωτίσει" την δυσωδία του χώρου.

Οι χώροι όπου στεγάζονται οι μετρητές και οι ηλεκτρικοί πίνακες παραβιασμένοι, φιλοξενούν σακούλες απορριμάτων ή/και προσωπικά είδη αστέγων και περιθωριακών στοιχείων που κινούνται στον Τινάνειο Κήπο. 

Στον πεζόδρομο της Σωτήρος Διός, δίπλα στον Άγιο Σπυρίδωνα, ανάλογα με την ημέρα και την ώρα μπορεί κανείς να βρει ότι θέλει. Πρέζα, λαθραία τσιγάρα, παράνομους μικροπωλητές, επαίτες. Ασορτί βεβαίως οι εικόνες με την κατάσταση και τις συνθήκες που επικρατούν μέσα από τα κάγκελα / περίφραξη του υπό εξέτασιν Κήπου.

Κατά το έτος 2011, η προαναφερόμενη λαμαρίνα - τμήμα του πλοίου "Clan Fraiser" η οποία είχε σφηνωθεί στο εικονιζόμενο δέντρο του υπό εξέτασιν κήπου ήδη απουσίαζε από το σημείο. Από τη μελέτη διαθέσιμων φωτογραφιών στο διαδίκτυο προκύπτει πως η λαμαρίνα βρισκόταν στο εν λόγω σημείο μέχρι και περίπου την περίοδο 2009-2010. Αρχικά υπήρξαν φόβοι πως η λαμαρίνα είχε χαθεί / κλαπεί αλλά εν τέλει, επιβεβαιώθηκε - εντός του έτους 2011 - ότι η λαμαρίνα βρισκόταν φυλαγμένη στη Δημοτική Πινακοθήκη της πόλης του Πειραιά (παλαιό Ταχυδρομικό Μέγαρο). 

Οργασμός εργασίας από υπαλλήλους του τμήματος Κηποτεχνίας του Δήμου Πειραιά. Εδώ εικονίζεται το στεγασμένο υπαίθριο "περίπτερο" - αποθήκη και σχετικό τρίκυκλο.

Στην παραπάνω εικόνα παρουσιάζεται ένας εναλλακτικός, πολύ φθηνός απορριματοδέκτης, σε έξυπνο concept and design. Προτείνω δε, το σύστημα "κρεμασμένη σακούλα" να εξαπλωθεί σε όλες τις πλατείες και δημόσιους χώρους του Δήμου Πειραιά.

Οι παραπάνω εικόνες, είναι εξαιρετικά αφιερωμένες, πάνω από όλα, με υπέρμετρο σεβασμό προς τον πολίτη κάθε ηλικίας και στη φύση. Όμορφα πεζοδρόμια, άνετα παγκάκια, καλοδιατηρημένα παρτέρια, αιωνόβια δένδρα.

Τέλος για να αποδείξουμε πόσο όμορφα και ψεύτικα μπορεί να είναι τα "λόγια τα μεγάλα τα ωραία" και να διαφέρουν από την πράξη, παραθέτω άλλη μια άκρως παραπλανητική HDR φωτογραφία του Τινάνειου Κήπου, εμφανώς επεξεργασμένη, την οποία προσφέρω αφιλοκερδώς στο Δήμο Πειραιά ώστε να χρησιμοποιηθεί σε  promotional αφίσα με σλόγκαν "Έλα κι εσύ για έναν ονειρεμένο περίπατο στον ιστορικό Τινάνειο Κήπο".

• Ο Τινάνειος Κήπος στη δεύτερη δεκαετία του 21ου αιώνα

Απόψεις του Τινάνειου Κήπου τον Ιανουάριο του έτους 2014:

Ο Τινάνειος Κήπος, με το άγαλμα του "Ποντοπόρου Εφήβου" του Κώστα Βαλσάμη (Σύμη 1908 – Αθήνα 2003) στο κέντρο αυτού και με τον ιερό ναό του Αγίου Σπυρίδωνος στο φόντο, όπως καταγράφηκε το καλοκαίρι του 2014:

Ο Τινάνειος Κήπος το φθινόπωρο του ιδίου έτους (2014): 

Ο Τινάνειος Κήπος, όπως καταγράφηκε στις αρχές του έτους 2016, με τα κωδωνοστάσια του ιερού ναού του Αγίου Σπυρίδωνος στο βάθος να βρίσκονται καλυμμένα από σκαλωσιές.

Άποψη του βρωμερού και ασυντήρητου Τινάνειου Κήπου το καλοκαίρι του έτους 2016:

Διαβάστε εδώ περισσότερα σχετικά με την αισχρή κατάσταση του κήπου το καλοκαίρι του 2016.

Σταθερά αναλλοίωτη η κατάσταση, περίπου δυο χρόνια αργότερα (Μάιος 2018):

Εικόνα - διαφήμιση του Πειραιά (#Destination_Piraeus) που αναμένει την νέα τουριστική περίοδο: Κάποιος "επενδυτής" λιάζεται στον Τινάνειο Κήπο έτοιμος να καλωσορίσει τουρίστες και επισκέπτες στην πόλη-πρότυπο:

Ο Τινάνειος Κήπος την άνοιξη του έτους 2019: Δυσωδία, αρκετά απορρίμματα, ξαπλωμένοι άστεγοι και περιθωριακοί στα λιγοστά παγκάκια, το δέντρο όπου κάποτε βρισκόταν η λαμαρίνα του Clan Fraser με το κενό βάθρο στη βάση του, κοινώς η κλασική εικόνα εγκατάλειψης, μιζέριας και κακομοιριάς που χαρακτηρίζει το σύνολο σχεδόν του Πειραιά.

Ο Τινάνειος Κήπος όπως καταγράφηκε φωτογραφικά τον Ιανουάριο του έτους 2020:

Ο Τινάνειος Κήπος, σταθερά απεριποίητος και απαξιωμένος, στέκι κυρίως περιθωριακών ανθρώπων και μεταναστών, με αγριόχορτα, παλαιά και βρώμικα παγκάκια, υπερχειλισμένους κάδους απορριμμάτων  κ.α. όπως καταγράφηκε φωτογραφικά στις αρχές Ιουνίου του έτους 2020:

Περπατώντας στον Τινάνειο Κήπο στις αρχές Αυγούστου του έτους 2020:

Φθινόπωρο του έτους 2020 στον Τινάνειο Κήπο: Άποψη τμήματος του κήπου προς την οδό Φίλωνος, επί της οποίας διακρίνεται και το πρώην Μέγαρο Κιουνάρ.

Ορισμένες μοναδικές φωτογραφικές καταγραφές του Τινάνειου Κήπου στα λευκά, από το χιονισμένο πρωινό της 16ης Φεβρουαρίου του έτους 2021:

 

 

 

 

 

Άποψη του Τινάνειου Κήπου στις αρχές του έτους 2022:

Άνοιξη του έτους 2022, με τον Τινάνειο Κήπο χωρίς τη σιδερένια προστατευτική περίφραξη η οποία αφαιρέθηκε:

Φωτογραφικές καταγραφές του Τινάνειου Κήπου και του βανδαλισμένου Μνημείου της Εθνικής Αντιστάσης από το καλοκαίρι του έτους 2022:

 

 

Ο Τινάνειος Κήπος όπως καταγράφηκε στα μέσα Νοεμβρίου του έτους 2022 μετά από μια δράση καθαριότητας του Δήμου Πειραιώς. Σύμφωνα με δηλώσεις του Δημάρχου Πειραιώς Γιάννη Μώραλη, μετά την αφαίρεση των κάγκελων από τον Τινάνειο Κήπο, φιλοδοξία της Δημοτικής Αρχής είναι να δημιουργήσει ένα από τα ωραιότερα πάρκα της πόλης.

 

 

Ο Τινάνειος Κήπος όπως καταγράφηκε φωτογραφικά στις αρχές Απριλίου του έτους 2023:

 

Ο "Ποντοπόρος Έφηβος" του Κώστα Βαλσάμη (Σύμη 1908 – Αθήνα 2003) "επιβλέπει" τις εργασίες επένδυσης του Εμπορικού Πύργου Πειραιώς (Ουρανοξύστη): 

Το νεοκλασικό Μέγαρο του Ναυτικού Απομαχικού Ταμείου (ΝΑΤ), ο Εμπορικός Πύργος Πειραιά (Piraeus Tower) μετά την ολοκλήρωση των έργων τοποθέτησης της νέας προσόψεώς του και ο ανδριάντας του Θεμιστοκλέους όπως καταγράφηκαν από τον Τινάνειο Κήπο στις αρχές Ιανουαρίου του έτους 2024.

Καλοκαίρι του έτους 2024 με δεκάδες αθίγγανους να έχουν κατασκηνώσει στον Τινάνειο Κήπο υπό την ανοχή των δημοτικών αρχών. Ειρήσθω εν παρόδω, την ίδια εποχή, στο δυτικό άκρο του κήπου πραγματοποιούνταν εργασίες κατασκευής ενός νέου αναψυκτηρίου.

Δεκέμβριος του έτους 2024 στον βροχερό Τινάνειο Κήπο:

 

 

Το νέο αναψυκτήριο το οποίο κατασκευάστηκε στη βορειοδυτική πλευρά του κήπου, δίχως ακόμη να λειτουργεί:

Οι εγκαταστάσεις του νέου αναψυκτηρίου "Ο Κήπος", όπως καταγράφηκαν στα τέλη του έτους 2024, προ της ενάρξεως λειτουργίας του.

Ο Τινάνειος Κήπος και το εν λειτουργία νέο αναψυκτήριο "Ο Κήπος" όπως καταγράφηκαν στα τέλη Φεβρουαρίου του έτους 2025:

Απρίλιος του έτους 2025 στον ανθισμένο Τινάνειο Κήπο, με το εν λειτουργία καφέ / αναψυκτήριο "Ο Κήπος":

 

 

Διαβάστε σχετικά θέματα:

Τα ανθεστήρια του Πειραϊκού Συνδέσμου

Βόλτα στον βρωμερό Τινάνειο Κήπο

Για καφέ στον "Κήπο"

Κείμενο - Πηγές:

Το κείμενο είναι πρωτότυπο, προϊόν προσωπικής έρευνας, προσωπικής εργασίας και προσωπικών εκτιμήσεων. Στοιχεία και πληροφορίες ελήφθησαν από τις κάτωθι πηγές:

• "Πειραιάς 1834-1921", Σταματίνας Μαλικούτη, Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς
• ΕΛΙΑ - Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο 
• Ιστορικό Αρχείο Δήμου Πειραιά 
• Αρχείο Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας
• "Που λες... στον Πειραιά" (Ντοκουμέντα και αναμνήσεις), Δημήτρης Σέρβος, Αθήνα, 1996
• Ημερήσιος Τύπος - Οδηγοί Πόλεως

Φωτογραφίες: 

• Όλες οι σύγχρονες φωτογραφίες του αφιερώματος καθώς και οι συνθέσεις / αντιπαραβολές ανήκουν στον γράφοντα το ιστολόγιο, διέπονται από κανόνες πνευματικής ιδιοκτησίας και προέρχονται από την προσωπική μου φωτογραφική σελίδα (ALL RIGHTS RESERVED). 
• Απαγορεύεται ρητά η χρήση, προβολή, αντιγραφή ή/και αναδημοσίευση με οποιοδήποτε τρόπο ή μέσο. 
• Όσοι παρανομούν διώκονται σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις του νόμου περί πνευματικής ιδιοκτησίας.