ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΠΕΙΡΑΙΩΣ [1981]

Οι πρώτες προσπάθειες για τη διάσωση και την ανάδειξη των αρχαιολογικών ευρημάτων στην πόλη του Πειραιώς καταγράφονται από τον αρχαιόφιλο δικηγόρο και μελετητή της πειραϊκής ιστορίας Ιωάννη Μελετόπουλο (1903 - 12 Αυγούστου 1980), γόνο της γνωστής πειραϊκής οικογενείας Μελετόπουλου, ο οποίος είχε συλλέξει επιτύμβια μνημεία - κυρίως στήλες - από τα κτήματα ιδιοκτησίας της οικογενείας του, πέριξ της οδού Θηβών. 

Νωρίτερα, ο φιλόλογος, συγγραφέας και εκπαιδευτικός Ιάκωβος Δραγάτσης  (Πειραιάς, 1853 - Αθήνα, 1935), είχε πραγματοποιήσει αρκετές εν Πειραιεί ανασκαφές για λογαριασμό της Αρχαιολογικής Εταιρίας, ανακαλύπτοντας πλήθος σημαντικών ευρημάτων τα οποία όμως, ελλείψει κατάλληλου χώρου, κατέληξαν στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών. 

Στα τέλη της δεκαετίας του 1920, το "Αρχαιολογικόν Μουσείον" καταγραφόταν στη συμβολή των οδών Καραΐσκου και Ρεπούλη (νυν Σωτήρος), υπό την αρμοδιότητα / φύλαξη του Αντωνίου Κρητικού. Εκεί φυλάσσονταν εκατόμβια, αρχαία ανάγλυφα ανευρεθέντα στην Ελευσίνα, αρκετά αρχαία ψηφίσματα και επιγραφές όπως επίσης το άγαλμα του Νέρωνος με στολή υπάτου και διάφορα πήλινα αγγεία. 

Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως μέχρι το έτος 1935, όταν επιτέλους ιδρύθηκε επίσημα το Αρχαιολογικό Μουσείο Πειραιώς, ήτοι έναν ολόκληρο αιώνα μετά από την εποχή της ανασύστασης και της αναδημιουργίας της πόλεως, ο Πειραιεύς παρέμεινε δίχως αρχαιολογικό μουσείο "πληρώνοντας" τρόπον τινά τόσο την εγγύτητά του προς την πρωτεύουσα Αθήνα όσο και την οικονομική στενότητα εκείνων των εποχών.

Η πρώτη στέγη του Αρχαιολογικού Μουσείου Πειραιά υπήρξε το σωζόμενο μέχρι τις ημέρες μας κάτωθι εικονιζόμενο εκλεκτικιστικό διατηρητέο κτίριο επί της οδού Φιλελλήνων 38, στο απαλλοτριωμένο οικόπεδο του αρχαίου ελληνιστικού θεάτρου της Ζέας, επί των ερειπίων μιας παλαιοχριστιανικής εκκλησίας. Ειρήσθω εν παρόδω, το εικονιζόμενο κτίριο είχε κατασκευαστεί με δαπάνη του Πειραϊκού Συνδέσμου.

Ακόμα μια άποψη του διατηρητέου κτιρίου επί της οδού Φιλελλήνων το οποίο αποτέλεσε την πρώτη έδρα του Αρχαιολογικού Μουσείου Πειραιώς: 

Στις μέρες μας (21ος αιώνας), το προαναφερθέν κτίριο στο οποίο πρώτο-στεγάστηκε το Αρχαιολογικό Μουσείο Πειραιώς, γειτνιάζει με τις σύγχρονες εγκαταστάσεις του Αρχαιολογικού Μουσείου Πειραιώς και χρησιμοποιείται πλέον ως τόπος φύλαξης γλυπτών και λοιπών ευρημάτων. Το ως άνω αναφερόμενο κτίριο του πρώτου Αρχαιολογικού Μουσείου Πειραιώς επί της οδού Φιλελλήνων όπως καταγράφηκε κατά το έτος 2011:

Στο σημείο αυτό δεν πρέπει να παραλείψουμε να αναφέρουμε πως ένα από τα πλέον αξιομνημόνευτα σημεία στην μεταπολεμική διαδρομή του Αρχαιολογικού Μουσείου Πειραιώς υπήρξε η ανακάλυψη σπουδαίων αρχαιοτήτων κατα την 18η Ιουλίου του 1959 στη συμβολή της λεωφόρου Βασιλέως Γεωργίου Α' με την οδό Φίλωνος. 

Το κτίριο του σύγχρονου Αρχαιολογικού Μουσείου Πειραιώς, το οποίο λειτουργεί μέχρι τις μέρες μας (21ος αιώνας) θεμελιώθηκε κατά το έτος 1966, ως επέκταση του παλαιού, ανοίγοντας τις πύλες του στο κοινό το έτος 1981. Η έκθεσή του εν λόγω Μουσείου οργανώθηκε υπό την επίβλεψη των διαδοχικών Εφόρων Αρχαιοτήτων του Πειραιά, Ευθυμίου Μαστροκώστα, Όλγας Αλεξανδρή και Βασιλείου Πετράκου. 

Πυρήνας της βασικής εκθέσεως του Αρχαιολογικού Μουσείου του Πειραιά υπήρξε η προαναφερόμενη συλλογή των επιτύμβιων μνημείων του Ιωάννη Μελετόπουλου από την περιοχή του βόρειου νεκροταφείου της αρχαίας πόλης, τα ευρήματα από τις ανασκαφές του Ιακώβου Δραγάτση οι οποίες διενεργήθηκαν για λογαριασμό της Αρχαιολογικής Εταιρείας, καθώς επίσης διάφορα τυχαία ευρήματα από την ευρύτερη περιοχή του Πειραιώς.

Στην κάτωθι μεταπολεμική φωτογραφική καταγραφή της δεκαετίας του 1950, μέσα από τις σελίδες του διεθνούς φήμης περιοδικού Life, μπορεί κάποιος να διακρίνει το υπό ανέγερση κτίριο του σύγχρονου Αρχαιολογικού Μουσείου Πειραιώς (σσ. στο βάθος το λευκό πολυόροφο κτίριο είναι το πρώην ξενοδοχείο "Ομηρίδειον" το οποίο βρίσκεται στη συμβολή της λεωφόρου Χαριλάου Τρικούπη και Αλκιβιάδου) ενώ αξιοσημείωτη είναι η παρουσία ενός γηπέδου καλαθόσφαιρας στο χώρο του Γυμναστηρίου του Πειραϊκού Συνδέσμου ("Πειραϊκόν Γυμναστήριον") το οποίο είχε δημιουργηθεί και λειτουργούσε στο οικόπεδο δίπλα στα ευρήματα του ελληνιστικού θεάτρου της Ζέας από τις αρχές του 20ου αιώνα (έτος 1901-1902) και μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1950.

Ενδεικτικές αρχειακές φωτογραφικές καταγραφές από εργασίες εντός του προαυλίου χώρου του Αρχαιολογικού Μουσείου Πειραιώς από τη δεκαετία του 1950:

Ευρήματα στον προαύλιο χώρο του Αρχαιολογικού Μουσείου Πειραιώς όπως καταγράφηκαν φωτογραφικά περί τα τέλη της δεκαετίας του 1970. 

Αξιοσημείωτοι σταθμοί στην ιστορία του σύγχρονου Αρχαιολογικού Μουσείου Πειραιώς θεωρούνται η πρώτη τμηματική ανασύσταση του εντυπωσιακού ταφικού μνημείου της Καλλιθέας (έτος 1982) και η επανέκθεση του ιερού της Κυβέλης (έτος 1985). 

Πληροφορίες και ωράριο λειτουργίας του Αρχαιολογικού Μουσείου Πειραιώς κατά το έτος 1989:

Κατά το δεύτερο μισό της δεκαετίας του 1990, ξεκίνησαν εργασίες επανέκθεσης και ανακαίνισης του Αρχαιολογικού Μουσείου Πειραιώς, με αφορμή την πλήρη αναστήλωση του εντυπωσιακού μνημείου της Καλλιθέας από τον εξ Ηπείρου γλύπτη Στέλιο Τριάντη (1931-1999). Μέχρι το έτος 1998, η μόνιμη έκθεση ανανεώθηκε υπό την επίβλεψη του Εφόρου Αρχαιοτήτων Πειραιώς αρχαιολόγου Γεωργίου Σταϊνχάουερ και εμπλουτίσθηκε με δύο νέες αίθουσες, μία αφιερωμένη στο ρόλο του Πειραιά στην αρχαιότητα και έτερη αφιερωμένη στη συλλογή κεραμικής και μικροαντικειμένων που σχετίζονται με τον ιδιωτικό βίο. 

Ο ισχυρός σεισμός της 7ης Σεπτεμβρίου του έτους 1999 έπληξε το κτίριο του Αρχαιολογικού Μουσείου Πειραιώς το οποίο παρέμεινε κλειστό για αρκετό καιρό ώστε να πραγματοποιηθούν εργασίες επισκευής των ζημιών. Την ίδια εποχή, ολοκληρώθηκε η υπαίθρια έκθεση γλυπτών σε στέγαστρο που δημιουργήθηκε στον όμορο προς το μουσείο χώρο του ελληνιστικού θεάτρου της Ζέας. 

Κατά το έτος 2003, το Αρχαιολογικό Μουσείο Πειραιώς πέρασε στην αρμοδιότητα της νεοσύστατης ΚΣΤ' Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, με έδρα τον Πειραιά, ενώ μέχρι τότε υπαγόταν στη Β΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων.

• Το Αρχαιολογικό Μουσείο Πειραιώς κατά τον 21ο αιώνα

Το κτίριο του Αρχαιολογικού Μουσείου Πειραιώς, όπως καταγράφηκε φωτογραφικά από τη λεωφόρο Χαριλάου Τρικούπη, κατά το έτος 2010:

Η είσοδος του Αρχαιολογικού Μουσείου Πειραιώς επί της λεωφόρου Χαριλάου Τρικούπη:

Άποψη των εγκαταστάσεων του Αρχαιολογικού Μουσείου Πειραιώς όπως καταγράφηκαν από την λεωφόρο Χαρίλαου Τρικούπη στις αρχές της δεκαετίας του 2010:

Η υπαίθρια έκθεση γλυπτών του Αρχαιολογικού Μουσείου Πειραιώς όπως καταγράφηκε στις αρχές της δεκαετίας του 2010:

Το αρχαιοελληνικό θέατρο της Ζέας σε πρώτο πλάνο, οι εγκαταστάσεις του παλαιού αρχαιολογικού μουσείου (δεξιά), οι σύγχρονες εγκαταστάσεις του Αρχαιολογικού Μουσείου Πειραιώς (στο κέντρο) και στο βάθος το κτίριο της Ελληνογαλλικής Σχολής Πειραιώς "Ο Άγιος Παύλος", όπως καταγράφηκαν στις αρχές της δεκαετίας του 2010:

Η έδρα του Αρχαιολογικού Μουσείου Πειραιώς επί της λεωφόρου Χαριλάου Τρικούπη όπως καταγράφηκε κατά το έτος 2012:

Το Αρχαιολογικό Μουσείο Πειραιά αποτελεί δίχως αμφισβήτηση μια από τις λίγες μουσειακές εγκαταστάσεις της πόλης του Πειραιά (αντιστρόφως ανάλογη με την ιστορικότητα της πόλης και το πλήθος των εκθεμάτων) το οποίο δεν τυγχάνει και ιδιαίτερης προβολής - και πως να γίνει αυτό στην τελική (βλέπε παρακάτω) - και αξιοποίησης. Στα τέλη της δεκαετίας του 2010, το καταγραφόμενο ωράριο λειτουργίας (08.00 με 15.00 καθημερινά εκτός Δευτέρας) σίγουρα δε βοηθούσε ενώ σύνηθες ήταν το φαινόμενο τουρίστες, επισκέπτες και ενδιαφερόμενοι εν γένει - που έφθαναν μετά κόπων ελλείψει επαρκούς σημάνσεως στο Αρχαιολογικό Μουσείο Πειραιώς - να φωτογραφίζουν τα υπαίθρια αρχαία ευρήματα έξω από τα κιγκλιδώματα, καθώς έβρισκαν το Μουσείο κλειστό!

 

 

 

 

Βραδυνές φωτογραφικές καταγραφές της εισόδου του Αρχαιολογικού Μουσείου Πειραιώς επί της λεωφόρου Χαριλάου Τρικούπη από τις αρχές του έτους 2023:

 

• Εντυπώσεις από το Αρχαιολογικό Μουσείο Πειραιώς (Μάιος 2013):

Άποψη των εγκαταστάσεων του Αρχαιολογικού Μουσείου Πειραιώς από την οδό Φιλελλήνων: Πλήρης απαξίωση και εγκατάλειψη των υπαίθριων εκθεμάτων - όσων δηλαδή δεν καλύπτονται από πυκνή βλάστηση και ξερά χόρτα.

 

 

• Εντυπώσεις από το Αρχαιολογικό Μουσείο Πειραιώς (Μάιος 2015):

Άποψη του αρχαίου ελληνιστικού θεάτρου της Ζέας και των εγκαταστάσεων του Αρχαιολογικού Μουσείου Πειραιώς από την οδό Φιλελλήνων. Το πεζοδρόμιο της οδού Φιλελλήνων στο σημείο από όπου λήφθηκαν οι φωτογραφίες είναι σπασμένο, εντελώς ακατάλληλο, με πλήθος ακαθαρσιών και απορριμμάτων ενώ υπάρχει έντονη δυσοσμία:

• Εντυπώσεις από το Αρχαιολογικό Μουσείο Πειραιώς (Δεκέμβριος 2016):

Κατόπιν σχετικής αποφάσεως του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου (ΚΑΣ) αποφασίστηκε η ανάδειξη, αξιοποίηση και επανάχρηση του αρχαίου ελληνιστικού θεάτρου της Ζέας. Διαβάστε περισσότερα σχετικώς εδώ. 

• Εντυπώσεις από το Αρχαιολογικό Μουσείο Πειραιώς (Σεπτέμβριος 2017):

Φωτογραφικές καταγραφές από τις μόνιμες συλλογές και εκθέματα του Αρχαιολογικού Μουσείου Πειραιώς:

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

• Εντυπώσεις από το Αρχαιολογικό Μουσείο Πειραιώς (Ιανουάριος 2018):

Φωτογραφικές καταγραφές από τις μόνιμες συλλογές και εκθέματα του Αρχαιολογικού Μουσείου Πειραιώς:

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

• Διαβάστε σχετικά θέματα: 

Φωτογραφικό / Ιστορικό οδοιπορικό στη λεωφόρο Χαριλάου Τρικούπη

Το ελληνιστικό θέατρο της Ζέας

Πανσέληνος στο Αρχαιολογικό Μουσείο Πειραιά (2012)

Τα σπουδαία αρχαιολογικά ευρήματα της 18ης Ιουλίου του 1959

Η ανάδειξη του αρχαίου θεάτρου της Ζέας

Ανοχύρωτες Πόλεις: Πληγές του Πολέμου στον Πειραιά

Αντιθέσεις

Κείμενο - Πηγές:

Το κείμενο είναι πρωτότυπο, προϊόν προσωπικής έρευνας, προσωπικής εργασίας και προσωπικών εκτιμήσεων. Στοιχεία και πληροφορίες ελήφθησαν από τις κάτωθι πηγές:

• "Ο Πειραιεύς", Χρήστου Θ. Πανάγου, Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Πειραιώς, 1995
• Υπουργείο Πολιτισμού
• Ίδρυμα Λάτση
• Τύπος Εποχής - Οδηγοί Πόλεως - Συλλεκτικοί Χάρτες

Φωτογραφίες:

• Όλες οι σύγχρονες φωτογραφίες του αφιερώματος ανήκουν στον γράφοντα το ιστολόγιο, διέπονται από κανόνες πνευματικής ιδιοκτησίας και προέρχονται από την προσωπική μου φωτογραφική σελίδα (ALL RIGHTS RESERVED).
• Απαγορεύεται ρητά η χρήση, προβολή, αντιγραφή ή/και αναδημοσίευση με οποιοδήποτε τρόπο ή μέσο.
• Όσοι παρανομούν διώκονται σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις του νόμου περί πνευματικής ιδιοκτησίας.