ΕΛΛΗΝΙΚΟΝ ΥEΛΟΥΡΓΕΙΟΝ "Ο ΕΡΜΗΣ"

Η ιστορική διαδρομή του Ελληνικού Υαλουργείου "Ο Ερμής", ιδιοκτησίας του εξ Άργους Δημητρίου Χρ. Αργυρόπουλου, ξεκίνησε με την ίδρυση της επιχείρησης στην Ερμούπολη της Σύρου, κατά το έτος 1870 (σσ. κατ' άλλους η ίδρυση του υαλουργείου τοποθετείται στο β' εξάμηνο του 1871 και η έναρξη της παραγωγικής διαδικασίας την επόμενη χρονιά - έτος 1872).

Εκείνη την εποχή, κατά το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα, στην Ερμούπολη, στον ίδιο κλάδο δραστηριοποιούνταν ως εισαγωγείς και έμποροι υαλικών οι Αδελφοί Καλοκαιρινοί και ο Άγγελος Γρέζος. Ο Μιλτιάδης Μπούκας, στον Εμπορικό, Γεωγραφικό και Ιστορικό Οδηγό των Πλείστων Κυριωτέρων Πόλεων της Ελλάδος του έτους 1875, καταγράφει τόσο την υπό εξέτασιν επιχείρηση του Δημητρίου Χ. Αργυρόπουλου όσο και τις ως άνω αναφερόμενες ως εξής: 

Κύριο χαρακτηριστικό τόσο του υαλουργείου του Δ. Χ. Αργυρόπουλου όσο και των άλλων δυο ανταγωνιστών του, ήταν πως είχαν τη δυνατότητα να προμηθεύονται πρώτες ύλες από το εξωτερικό (κυρίως Γαλλία, Γερμανία) διαμέσου του εμπορικού λιμένα της Ερμουπόλεως, όντας σε θέση να ανταποκριθούν σε παραγγελίες ευρείας κλίμακας, παράγοντας κάθε είδους υάλινο χρηστικό αντικείμενο (λ.χ. ποτήρια, μπουκάλια, σερβίτσια κ.ο.κ) τα οποία εν συνεχεία διανέμονταν σε ένα γεωγραφικά εκτεταμένο δίκτυο μέσω εμπορικών αντιπροσώπων. Το λιμάνι της Ερμούπολης όπως γίνεται αντιληπτό διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στη δημιουργία του εμπορικού δικτύου των εταιριών καθώς τα προϊόντα φορτώνονταν στα ατμόπλοια που "έπιαναν" στην Σύρο - ήτοι στον τόπο παραγωγής - και αναχωρούσαν προς κάθε πιθανό προορισμό εντός αλλά και εκτός ελληνικής επικράτειας. Ειδικότερα ως προς το εργοστάσιο του Αργυρόπουλου, οι εισαγωγές πρώτων υλών γίνονταν κυρίως από το Fontainebleau της Γαλλίας ενώ η βιομηχανική εγκατάσταση χρησιμοποιούσε κατά κύριο λόγο εξοπλισμό γαλλικής προελεύσεως ενώ απασχολούνταν σε αυτό Γάλλοι και Αυστριακοί τεχνίτες. 

Κατά την τελευταία δεκαετία του 19ου αιώνα, οι δραστηριότητες του Αργυρόπουλου επεκτάθηκαν με το άνοιγμα μιας δεύτερης εργοστασιακής μονάδας η οποία εγκαταστάθηκε (έτος 1894) σε υπάρχων βιομηχανικό χώρο παλαιότερης υαλουργικής μονάδας συμφερόντων Μελετόπουλου στον ραγδαία αναπτυσσόμενο Πειραιά, το λιμάνι του οποίου είχε ήδη εκτοπίσει το αντίστοιχο της Ερμούπολης ως προς τα πρωτεία στον ευρύτερο ελλαδικό χώρο. Σε σχετικό χάρτη του Πειραιώς του έτους 1896 το υαλουργείο του Δ. Αργυρόπουλου καταγράφεται επί της οδού Κάστορος, πλησίον του πρώτου νεκροταφείου του Πειραιώς στη συνοικία του Αγίου Διονυσίου και όπισθεν των αποθηκών ξυλείας Θ. Φραγγιά και Σια. Δυο χρόνια αργότερα (1898), το εργοστάσιο της Ερμούπολης διέκοψε τις δραστηριότητές του και το εν Πειραιεί εργοστάσιο παρέμεινε το μοναδικό πλέον εν λειτουργία. Τον Μάιο της ιδίας χρονιάς η εταιρία "Δ.Χ. Αργυρόπουλος και Σια" διαλύθηκε μετά την αποχώρηση του Αγγέλου Σ. Πυρρή, με τον Δημήτριο Χ. Αργυρόπουλο να συνεχίζει ως μοναδικός ιδιοκτήτης του εν Πειραιεί Υαλουργείου, όπως προκύπτει από το κάτωθι ιστορικό τεκμήριο από τις σελίδες του πειραϊκού Τύπου.

Ακολουθούν δυο σχετικές διαφημιστικές καταχωρήσεις του εν Πειραιεί Ελληνικού Υελουργείου "Ο Ερμής" του Δ.Χ. Αργυρόπουλου, μέσα από τις σελίδες Οδηγού της πόλεως του Πειραιώς των αρχών του 20ου αιώνα (έτος 1902). 

Λίγα χρόνια αργότερα, στις σελίδες του Πλήρους Οδηγού του Πειραιώς της περιόδου 1906-1907, το υελουργείο του Δ. Αργυρόπουλου καταγράφεται ως το μοναδικό εν λειτουργία στον Πειραιά, πλησίον Αγίου Διονυσίου.

Παρομοίως, στον Πανελλήνιο Οδηγό του έτους 1912, υπό Κ. Σταματίου και Β. Μπουζούρα, το εργοστάσιον (υελουργείον) του Δ.Χ. Αργυρόπουλου, επί της οδού Κάστορος, καταγράφεται ως το μοναδικό του είδους του εν Πειραιεί. Στα μέσα της δεκαετίας του 1910, μετά τον θάνατο του ιδρυτού Δ. Χ. Αργυρόπουλου, το υαλουργείο πέρασε στα χέρια του θετού υιού του Χρήστου Αργυρόπουλου. Κατά το έτος 1916, σχετικός Οδηγός καταγράφει το Υελουργείο Δ. Αργυρόπουλου επί της οδού Κάστορος στον αριθμό "2".

Στις αρχές της δεκαετίας του 1920, το Πανελλήνιον Λεύκωμα Εθνικής Εκατονταετηρίδος (1821-1921) καταγράφει το εν Πειραιεί υελουργείο του Αργυρόπουλου, επί της οδού Κάστορος 2, το οποίο παρήγαγε προϊόντα λευκής υάλου, ποτήρια, φιάλες ύδατος, γλυκοδοχεία κ.α. Στα δε τέλη της δεκαετίας του 1920, σύμφωνα με τα όσα καταγράφονται στον Μέγα Οδηγό του Πειραιώς του 1929-1930, μπορεί μεν ο αριθμός των υαλοπωλείων και των πωλητών υαλικών και εμαγιέ που δραστηριοποιούνταν στην πόλη του Πειραιώς να είχε αυξηθεί κατακόρυφα σε σχέση με 20 χρόνια πριν, πλην όμως στον κατάλογο με τα υαλουργεία, το ονοματεπώνυμο του Δ. Αργυρόπουλου φιγουράριζε μόνο του, με το εργοστάσιο και τα γραφεία της εταιρίας να βρίσκονται σταθερά στον αριθμό "2" της οδού Κάστορος, με τηλέφωνο επικοινωνίας 63!

Ιστορικό τεκμήριο - δελτίο παραγγελίας / τιμολόγιο του Ελληνικού Υαλουργείου "Ο Ερμής", το οποίο αυτό-χαρακτηριζόταν ως "το πρώτον εν Ελλάδι - Ιδρυθέν εν Σύρω τω 1870". 

Ως προς το αν πράγματι το υαλουργείο του Αργυρόπουλου υπήρξε το πρώτο που ιδρύθηκε στην Ελλάδα, η συγκεκριμένη πληροφορία ελέγχεται ως προς την ορθότητά της καθώς ανάλογες απόπειρες ιδρύσεως και λειτουργίας συναφών βιομηχανιών λ.χ. στον Πειραιά το υαλουργείο του εργολάβου Α. Τόσχε και Συντροφιάς στις αρχές της δεκαετίας του 1840!

Μελετώντας με προσοχή το ως άνω ιστορικό τεκμήριο, στο άνω αριστερό τμήμα του φύλλου (δελτίου παραγγελίας / τιμολογίου) καταγράφεται το έμβλημα (σήμα) της βιομηχανικής επιχειρήσεως το οποίο περιλάμβανε στοιχεία που παραπέμπουν σε ελευθεροτεκτονισμό (κυψέλη με μέλισσες και μάτι), το ρητό "Κόπω Κτώνται τ'Αγαθά" καθώς και βασιλικό παράσημο ή βραβείο εκθέσεως άνευ κάποιας σχετικής αναφοράς. 

Λίγα χρόνια πριν την έναρξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, το Ελληνικό Υαλουργείο του Χρήστου Δ. Αργυρόπουλου καταγραφόταν με γραφεία τόσο επί της οδού Αιτωλικού όσο και στο Μέγαρο των αδελφών Ζερβού επί των οδών Φίλωνος / Τσαμαδού και Νοταρά (το οποίο ως γνωστόν βομβαρδίστηκε κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου).

Τιμοκατάλογος Ελληνικού Υαλουργείου "Ο Ερμής" της 15ης Νοεμβρίου 1935

Ενδεικτικό ένταλμα πληρωμής του εν Πειραιεί Υελουργείου "Ο Ερμής" του Χ.Δ. Αργυρόπουλου, από τα μέσα της δεκαετίας του 1930:

Έτερο προπολεμικό ιστορικό τεκμήριο - απαντητική επιστολή περί χορήγησης εκπτώσεων την οποίαν υπογράφει ο Χ.Δ. Αργυρόπουλος, από τον Νοέμβριο του έτους 1936. (σσ. αξιοσημείωτη η ύπαρξη πενταψήφιου πλέον αριθμού τηλεφώνου: 40057):

Μετά τον Πόλεμο και τη δύσκολη περίοδο της Κατοχής, σύμφωνα με τα αναγραφόμενα στον Οδηγό της Ελλάδος του Ιγγλέση της περιόδου 1947-1948, η επιχείρηση του Χρήστου Αργυρόπουλου αποδεδειγμένα συνέχισε τη λειτουργία της στις εγκαταστάσεις επί της οδού Αιτωλικού 2. Στον ίδιο κατάλογο με τις εν λειτουργία βιομηχανίες υαλουργίας, μαζί με την υπό εξέταση επιχείρηση καταγράφονταν επίσης η εταιρία των Μαυροειδή, Καρέλλα και Στασινόπουλου καθώς και η Ανώνυμη Ελληνική Εταιρία Χημικών Προϊόντων και Λιπασμάτων στη Δραπετσώνα (σσ. πρόκειται για το γνωστό Υαλουργείο του Εργοστασίου των Λιπασμάτων).

Στις μέρες μας (21ος αιώνας), μισό και πλέον αιώνα μετά την παύση της λειτουργίας του υπό εξέτασιν πρωτοποριακού υαλουργείου της οικογενείας Αργυρόπουλου, αντικείμενα που βγήκαν από την γραμμή παραγωγής του βρίσκονται εκτός από τις προθήκες του Βιομηχανικού Μουσείου στην Ερμούπολη της Σύρου, σε ιδιωτικές συλλογές, σε ράφια σπιτιών και σε χέρια ιδιοκτητών που συχνά αγνοούν την ιστορικότητα των αντικειμένων που έχουν στην κατοχή τους, σε αντικερί αλλά και σε παλιατζίδικα καθώς και προς πώληση σε διαδικτυακούς τόπους αγοραπωλησιών / δημοπρασιών αντικειμένων. 

Αντί επιλόγου, ορισμένα ενδεικτικά υάλινα αντικείμενα παραγωγής από το ιστορικό υαλουργείο του Αργυρόπουλου:

Κείμενο - Πηγές:

Το κείμενο είναι πρωτότυπο, προϊόν προσωπικής έρευνας, προσωπικής εργασίας και προσωπικών εκτιμήσεων. Στοιχεία και πληροφορίες έχουν ληφθεί από τις κάτωθι πηγές:

• Το θρυλικό πρώτο "Υαλοποιείον" Εν Ελλάδι - Άλλη μία πρωτοπορία της Σύρου το 1870 - Π. Κουλουμπής
• Το υαλουργείο του Αργυρόπουλου στον Πειραιά, Δ. Κρασονικολάκη
• Κέντρο Τεχνικού Πολιτισμού, 20 Χρόνια Βιομηχανικό Μουσείο Ερμούπολης (2000-2020), Εκδόσεις Δήμου Σύρου - Ερμούπολης
• Τύπος Εποχής - Οδηγοί Πόλεως - Συλλεκτικοί Χάρτες

• Απαγορεύεται ρητά η χρήση, προβολή, αντιγραφή ή/και αναδημοσίευση με οποιοδήποτε τρόπο ή μέσο.
• Όσοι παρανομούν διώκονται σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις του νόμου περί πνευματικής ιδιοκτησίας.